Τέλος εποχής

Αν πριν λίγα χρόνια, κάποιος ευφάνταστος είχε τολμήσει να προβλέψει πως θα ερχόταν η στιγμή που κάποια ελληνική κυβέρνηση (και μάλιστα “σοσιαλιστική”) θα έπαιρνε τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης που περιλαμβάνονται στο περιβόητο μνημόνιο, και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερες κοινωνικές αντιστάσεις παρά το κλίμα της γενικευμένης δυσαρέσκειας (το οποίο εντούτοις κάθε κυβέρνηση, με τον έλεγχο των ΜΜΕ, είναι σε θέση να διαχειριστεί), θα του έλεγαν μάλλον ότι είναι τρελός. Ωστόσο, στις μέρες μας φαίνεται ότι τα σκληρά αντιλαϊκά μέτρα προς το παρόν εκλογικεύονται και θεωρούνται από αρκετούς (και πρώτα από όλα από την ίδια την κυβέρνηση που έχει αναλάβει τη διαχείριση της κρίσης) ως αναγκαίο κακό. Βέβαια, η πολυπολιτισμική και ενοχοποιημένη νεοελληνική κοινωνία στενάζει και διαμαρτύρεται, αλλά με πολιτισμένο ακόμα τρόπο, είτε στο διαδίκτυο είτε σε συλλογικούς περιπάτους στο κέντρο της Αθήνας. Θα έλεγε κανείς ότι η εποχή μας δεν είναι πια εκείνη των “λαϊκών ξεσηκωμών” και των κοινωνικών εξεγέρσεων. Τα πολιτικά ήθη και τα πάθη των σημερινών “πολιτών του κόσμου” έχουν, επιφανειακά τουλάχιστον, εκσυγχρονιστεί. Με άλλα λόγια, οι συλλογικές συνειδήσεις μοιάζουν να έχουν “περαιωθεί” από τις εθνικές ευαισθησίες και τις ταξικές αντιθέσεις του ιστορικού παρελθόντος. Ο περισσότερος κόσμος δηλώνει προοδευτικές ή τουλάχιστον “μη συντηρητικές” ευαισθησίες – συνεπώς, δεν αντιστέκεται για να διατηρήσει κάποια “κεκτημένα” κοινωνικής ή πολιτικής φύσης. Άλλωστε, τα κεκτημένα που διατηρούνται φαίνονται κάποτε ως αναχρονισμοί ή νοηματοδοτούνται ως εστίες συντεχνιακών προνομίων. Παράλληλα, αρκετοί πολίτες, αναμένοντας κάποιους αδιάφθορους, νέους διαχειριστές καταγγέλλουν με το δίκιο τους τη διαφθορά των πολιτικών. Όλοι οι παραπάνω συνειδησιακοί μετανεωτερισμοί και τα άλλα είδη πολιτικής και πολιτισμικής προικός, που αποκτήθηκαν και καλλιεργήθηκαν κατά τις τελευταίες ιδίως ευρωπαϊκές δεκαετίες, φαίνονται σήμερα, υπό τη σκιά του μνημονίου, εντελώς ανεπαρκή για την επιβίωση του πληθυσμού αυτής της χώρας ως κοινωνίας πολιτικά και συλλογικά συγκροτημένης. Τέλος εποχής λοιπόν! Και μετά;