Συζητώντας για την ιστορι(ογραφί)α σε καιρούς “πανδημίας”

Η ιστορικο-κριτική ανάγνωση των πηγών μπορεί να περιγραφεί ως η μετάβαση από τη «χαοτική παράσταση του όλου» στην «πλούσια σε καθορισμούς και σχέσεις ολότητα» (βλ. O Marx στον καθρέφτη, 2014:146/147). Η ερμηνευτική αυτή αποσκοπεί στην ανασύσταση του επιχειρήματος που χρησιμοποιείται στην εκδίπλωση μιας ορισμένης προβληματικής, την οποία όμως προσγειώνει στις ανάγκες και τα αιτήματα μιας εποχής η σύστοιχη ιστορική οπτική. Η διακριτική σύζευξη «ενδογενών», που προκύπτουν από την ίδια την ιστορική σκέψη, και «εξωγενών» παραμέτρων, που αφορούν το ιστορικό τους περιβάλλον, στο βαθμό που δεν νομιμοποιείται έτσι ένας ανυπόστατος δυϊσμός, αποφεύγει την ανιστορική σύλληψη της γένεσης και ιδίως της κυκλοφορίας αυτών των ιδεών. Συνάμα, καθιστά περιττή την επινόηση κάποιου πάλλογου φαντάσματος της ιστορίας, που θα τακτοποιούσε με κάθε άνεση το σύνολο των εκδηλώσεων της ανθρώπινης κοινωνίας. Οι μήτρες ιδεών, από τις οποίες αντλούν οι εκπρόσωποι ενός οποιουδήποτε «ρεύματος» ιδεών, βρίσκονται στη μεθόριο της «ενδογενούς» και της «εξωγενούς» ιστορίας του και επομένως αποκλείουν τόσο την παρθενογένεση όσο και την εκμηδένιση της αυτοδυναμίας. Ειδικότερα, μια τέτοια συζυγία «ενδογενών» και «εξωγενών» παραγόντων, όπου δαμάζεται το πάλλογο «τέρας» της ιστορίας που ενοχλείται με τη «διαφορά» και την «αντίθεση», επιτρέπει να αναδεικνύονται οι «φάσεις» και οι λόγοι της μετακίνησης ως προς τη στοιχειοθέτηση των ενδιαφερόντων, τον τρόπο εμβάθυνσης, τη χρήση του εννοιολογικού apparatus, τη δύναμη και την εκφορά του επιχειρήματος.

Παναγιώτης Χ. Νούτσος (Συγγραφέας)

Ο Παναγιώτης Νούτσος γεννήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων το 1948. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Δυτικού Βερολίνου (Freie και Technische Universitat). Αναγορεύθηκε διδάκτωρ (1979) και υφηγητής (1982) της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Είναι καθηγητής (1988) της κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο, όπου διδάσκει από το 1980. Κατά τη διάρκεια ετήσιας εκπαιδευτικής άδειας (1987/1988) εργάσθηκε ερευνητικά, έδωσε διαλέξεις και δίδαξε στα Πανεπιστήμια I, IV και Χ των Παρισίων, ενώ στο πλαίσιο αντίστοιχης άδειας (1994/1995) εργάσθηκε ερευνητικά στα Πανεπιστήμια RMIT (Μελβούρνη), Pomona College (Λος Άντζελες) και New York University. Κατά την άνοιξη του 1999 και κατά το καλοκαίρι του 2012 ήταν ερευνητικός εταίρος στο Πανεπιστήμιο του Princeton. Με ερευνητικά ενδιαφέροντα: Κοινωνική και πολιτική φιλοσοφία, Φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών, νεοελληνική φιλοσοφία, νεότερη και σύγχρονη ευρωπαϊκή φιλοσοφία, φιλοσοφία της ιστορίας, κοινωνικό πεδίο της λογοτεχνίας, πανεπιστημιακός θεσμός, δημοσίευσε σειρά αυτοτελών βιβλίων στην ελληνική και σε άλλες πέντε ευρωπαϊκές γλώσσες. Άρθρα και μελέτες του έχουν μεταφρασθεί στην αγγλική, γαλλική, γερμανική, ιαπωνική, ισπανική, ιταλική, ουγγρική και τουρκική γλώσσα. Κατά τα έτη 1991-1994 (πριν ακόμη εμφανισθούν οι “επαγγελματίες πρυτάνεις”) ήταν αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Συνέβαλε στην οργάνωση και τη διεύθυνση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών: “Ελληνική Φιλοσοφία- Φιλοσοφία των Επιστημών” του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.