Σημειώσεις για μια ιστορία του γυμνού στον κινηματογράφο

Το κυρίαρχο αντικείμενο αυτού του βιβλίου δεν είναι «ο ερωτισμός στο σινεμά», μα το γυμνό σώμα, όπως εγγράφηκε από την κινηματογραφική κάμερα για να εμφανιστεί στην οθόνη του κινηματογράφου, με θεατές ένα κοινό που αναζητούσε αυτές τις εικόνες για τέρψη του βλέμματος και φαντασιακή ερωτική πρόκληση. Κάποτε η γυναικεία γάμπα θεωρούνταν προσβολή της δημοσίας αιδούς, τότε που δεν αποτελούσαν αντίστοιχη προσβολή τα εκατομμύρια κουφάρια που κείτονταν στα πεδία των μαχών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αργά και βασανιστικά ανέβαινε η φούστα, κατέβαινε το ντεκολτέ, πηγαινοερχόταν το ψαλίδι της λογοκρισίας και της «δημοσίας αιδούς» και παράλληλα χιλιάδες γυμνά σώματα Εβραίων εισέρχονταν στα κρεματόρια, και το ανθρώπινο σώμα, όπως και η γενετήσια πράξη, έγιναν δέσμια μιας καταστροφικής χριστιανικής ηθικής, που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε, μέσω της λογοκρισίας, σαν ο καλύτερος διαφημιστής των ανάλογων ταινιών. Από τη δεκαετία του ’6ο, η Ευρώπη αφαίρεσε προοδευτικά τα πέπλα από τα ανθρώπινα σώματα και έφτασε στη δεκαετία του ’70, που έγιναν «Σόδομα και Γόμορρα», με το Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα (1975) του Παζολίνι και την Αυτοκρατορία των αισθήσεων (1976) του Όσιμα. Ο αγώνας δεν έγινε με τα φαντάσματα της λογοκρισίας και της αστικοχριστιανικής ηθικής. Έγινε και γίνεται για τον κορεσμό της «ακόρεστης» δίψας του ανθρώπινου ματιού απέναντι στο γυμνό σώμα. Τι πιο ωραία εικόνα ενός γυμνού γυναικείου στήθους ή ενός ανδρικού μορίου σε στύση ή υποστολή, ακόμη και σήμερα ή και μετά από πολλές δεκαετίες. Κάποια γωνία λήψης, κάποιος φωτισμός, κάποια λειτουργικότητά τους στο κάδρο μάς διαφεύγει ακόμη. Και κάποιος ηθοποιός θα απομένει για να εκτεθεί και να δοξαστεί. Η φωτογραφία, το μεγαλύτερο ερζάτς του 20ού αιώνα, κράτησε τα σώματα νέα-γερασμένα, ζωντανά-νεκρά, γυμνά και ωραία, ενώ αυτά δεν υπάρχουν. Η απάτη είναι παρούσα μπροστά στην αγωνία του δυτικού ανθρώπου για τη φθορά και την επικείμενη απώλεια του φθαρτού σώματος. Αποπειραθήκαμε, μέσα από τα κατασκευάσματα του νου, να ακινητοποιήσουμε το σώμα και, αφού αντικαταστήσουμε τον χρόνο με τον χώρο, να αποφύγουμε τον θάνατο· αυτό είναι η φωτογραφία, αυτό είναι ο κινηματογράφος· και ιδού τα αποτελέσματα: φεύγει το σώμα και μένει πίσω το ίχνος του επί της οθόνης…

Γιάννης Σολδάτος (Συγγραφέας)

Ο συγγραφέας, σκηνοθέτης και εκδότης Γιάννης Σολδάτος γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1952. Είναι ιδρυτής και διευθυντής του εκδοτικού οίκου “Αιγόκερως” που έχει στο ενεργητικό του την κυκλοφορία περισσότερων από 200 κινηματογραφικών βιβλίων και περισσότερων από 400 λογοτεχνικών. Ως συγγραφέας, έγραψε τα βιβλία: “Στον αστερισμό του Κριού”, “Τρομαχτικές ιστορίες”, “Πολεμικές ιστορίες”, “Το αίνιγμα”, “Εύα, η αγαπημένη των βρικολάκων”, “Η πλάνη”, “Υποβρύχιος έρωτας”, “Ελένη: Λιοσίων 5Α”, “Διόνυσος, ο βασιλεύς των ορέων”, “Ιερή πόρνη”, “Το ερωτευμένο τρένο”, “Αλέξης Δαμιανός”, “Ζαν-Λυκ Γκοντάρ”, “Ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου”, “Συνοπτική ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου”, “Ελληνικός κινηματογράφος: ένας αιώνας”, “Ιστορία του γυμνού στον κινηματογράφο”, “Ένας άνθρωπος παντός καιρού: Θανάσης Βέγγος”, “Οδύσσειες σωμάτων στο έργο του Νίκου Κούνδουρου”, κ.ά. Διετέλεσε καθηγητής ιστορίας του ελληνικού κινηματογράφου σε σχολές κινηματογράφου. Έχει σκηνοθετήσει 40 επεισόδια της σειράς “Η περιπέτεια ενός ποιήματος” (ΕΤ2), τις ταινίες: “Η απολογία του Θεόφιλου Τσάφου ” (ΕΤ2), “Βήματα” (ΕΤ2), “Το αίνιγμα” (ταινία μεγάλου μήκους, παραγωγή: Αιγόκερως, ΕΡΤ, New Star), “Υποβρύχιος έρωτας” (ταινία μεγάλου μήκους, παραγωγή: Αιγόκερως), τη μικρού μήκους ταινία “Ένα Σάββαρο βράδυ (Αιγόκερως, ΕΚΚ), πέντε ντοκιμαντέρ με γενικό τίτλο “Καστρολόγος: αναφορά στον Φώτη Κόντογλου” (ΕΤ1), δέκα επεισόδια της σειράς “Παρασκήνιο” (ΕΤ1) και τέσσερα δραματοποιημένα επεισόδια της σειράς “Σελίδες με Θέα” (ΕΤ1). Στο θέατρο έχουν ανεβεί τα θεατρικά του έργα: “Όταν ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης συνάντησε τον Γεώργιο Βιζυηνό” (Νέο Ελληνικό Θέατρο Γιώργου Αρμένη, σκηνοθεσία Γιώργου Αρμένη), “Όταν ο Σκαρίμπας κήρυξε τον πόλεμο κατά της Χαλκίδας” (Ανοιχτό Θέατρο, σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαηλίδη), “Πόε” (Θέατρο της Μεσογείου, σκηνοθεσία Αλμπέρτο Εσκενάζη), “Ιερή πόρνη”, κ.ά.