Εγχειρίδιον. Εις εαυτόν. Ύμνος εις Δία

Η Πλατωνική πολιτεία φαίνουνταν ουτοπία, η φιλοσοφία του Επικούρου, που είχε κι αυτή μεγάλη διάδοση, ήταν διαλυτική της κοινωνίας, ο Νεοπλατωνισμός επηρέαζε μόνο μερικούς που είχαν τάση στο μυστικισμό, ο Χριστιανισμός ήταν θρησκεία κι απαιτούσε πίστη κι ολοκληρωτική απόσχιση από το παρελθόν. Η Στωική θεωρία, όπως εξελίχθηκε και έφθασε στο Μάρκο Αυρήλιο, διατηρούσε κάποιο δεσμό με τα πάτρια και παρείχε στους οπαδούς της θεωρητική βάση της αρετής, καθώς και η πρακτική οδηγία για την εφαρμογή της, χάριν του κοινού καλού, που μέρος του αναπόσπαστο είναι και το καλό του ατόμου. [Από την εισαγωγή του Στεφάνου Δέλτα]. Απ’ όσο γνωρίζουμε, οι μεταφράσεις των Στωικών του Στεφάνου Δέλτα είναι οι πρώτες που γίνονται σε δημοτική γλώσσα. Ο ίδιος τις αποκαλεί “παραφράσεις”. Ίσως με τον τρόπο αυτό θέλει να υποδηλώσει το γεγονός της ενδογλωσσικής μετάφρασης ή την αδυναμία και τα προβλήματα μιας μετάφρασης που δεν τη θεωρεί ακριβές αντίγραφο του πρωτοτύπου. Διαβάζοντας όμως την “παράφραση” βλέπουμε το αντίθετο: ο Στέφανος Δέλτα είναι ένας μεταφραστής που γνωρίζει τη σωστή χρήση της γλώσσας και, παράλληλα, έχει τη γνώση των κειμένων και της φιλοσοφίας τους ώστε να κάνει και ουσιαστικές παρατηρήσεις πάνω σ’ αυτά. [Από το προλογικό σημείωμα του Αλ. Π. Ζάννα].

Επίκτητος (Συγγραφέας)

Ο Επίκτητος γεννήθηκε κατά τα 50 μ.Χ. στην Ιεράπολη της Φρυγίας από ασήμαντους γονείς. Τον βρίσκουμε αργότερα δούλο του Επαφρόδιτου, απελεύθερου και ευνοούμενου του Νέρωνα. Στη Ρώμη ακολούθησε τα μαθήματα ενός γνωστού Στωικού δασκάλου και, σαν πήρε την ελευθερία του, άρχισε κι αυτός να διδάσκει. Όλη του τη ζωή εφάρμοσε τίμια τις αρχές που δίδασκε. Έζησε φτωχικά και το σπίτι του, έλεγαν, δεν χρειάστηκε ποτέ κλειδαριά.

 

Marcus Antoninus Aurelius (Συγγραφέας)

Ρωμαίος αυτοκράτορας και στωικός φιλόσοφος. Ο Μάρκος Αυρήλιος γεννήθηκε στη Ρώμη στις 26 Απριλίου του 121 μ.Χ. Ανατράφηκε σε περιβάλλον όπου κυριαρχούσε το ελληνικό πνεύμα και έλαβε ανάλογη μόρφωση. Βρέθηκε, εξ υιοθεσίας, διάδοχος του θρόνου, στον οποίο ανήλθε το 161, μετά τον θάνατο του θετού πατέρα του Αντωνίνου Πίου.

Ως αυτοκράτορας ενδιαφέρθηκε κυρίως για τη νομοθεσία, μεριμνώντας επίσης για τα αδύνατα κοινωνικά στρώματα, ενώ επιτυχής ήταν η αμυντική πολιτική του, καθώς η βασιλεία του υπήρξε η αρχή του τέλους της Pax Romana. Σε εκστρατεία του μάλιστα πέθανε τον Μάρτιο του 180 μ.Χ.

Ως φιλόσοφος είναι συνεπής εκπρόσωπος του στωικισμού, ένας από την περίφημη τριανδρία της Νέας Στοάς (μαζί με τον Επίκτητο και τον Σενέκα). Με το -γραμμένο στα ελληνικά- σύγγραμμα “Τα εις εαυτόν” (διαλογισμοί με μορφή άλλοτε σχολίου επί απόψεων και αποφθεγμάτων φιλοσόφων του παρελθόντος, άλλοτε παρατηρήσεων απευθυνόμενων από τον γράφοντα στον εαυτό του και άλλοτε στοχασμών απολογιστικού κατά βάση χαρακτήρα) έδωσε ένα από τα διασημότερα έργα της στωικής φιλοσοφίας, δείγμα του ηθικού-πρακτικού, κατά κύριο λόγο, στοχασμού και επί πλέον των περί θεού και φύσεως απόψεων της σχολής.

 

Κλεάνθης ο Άσσιος (Συγγραφέας)

Ο Κλεάνθης γεννήθηκε στην Άσσο της Μικράς Ασίας κατά το 330 π.Χ. Πήγε στας Αθήνας με τον πόθο της φιλοσοφίας και άκουσε πρώτα μαθήματα του κυνικού Κράτη. Δεν τον ικανοποίησε η κυνική θεωρία και πέρασε στη Στοά, όπου κατατάχθηκε μαθητής του Ζήνωνα. Πάμπτωχος, κουβαλούσε νερό για να ζήσει. Τίμος, πνευματικά και ψυχικά καλλιεργημένος, διακρίθηκε τόσο, που αυτός διαδέχθηκε τον Ζήνωνα στην έδρα της Στοάς και ο περίφημος Χρύσιππος εμαθήτευσε κοντά του. Συγγράμματα έγραψε πολλά. Σώζονται μόνο μικρά αποσπάσματα και, απ’ όλα αρτιότερο, ο “Ύμνος εις Δία”.

 

 

 

 

 

Στέφανος Δέλτα (Μεταφραστής)