Οι πόλεμοι των δούλων

Το βιβλίο γράφτηκε το 1948. Η καθυστέρηση της έκδοσης του έδωκε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει και νεότερη βιβλιογραφία. Τα συστήματα των πηγών του δεύτερου και τέταρτου Δουλοπόλεμου, τα βρίσκει ο Αναγνώστης σε παλαιότερες μελέτες μου πάνου στα θέματα τούτα. Ο ρόλος των δουλικών κινημάτων δε στάθηκε αποφασιστικός για την ιστορία του Αρχαίου Κόσμου. Οι Δούλοι έχουν το υπερτέρημα του πλήθους με το μέρος τους, μα σ’ όλα τ’ άλλα υστερούνε. Δεν έχουνε την τέχνη του πολέμου και τη συνεπακοή, ούτε και την πολιτική των ελεύτερων πείρα. Η καταγωγή τους από λογίς έθνη, εθνότητες και μεριές, οι διαφορές στον χαρακτήρα, στη γλώσσα, στις πίστες και στους σκοπούς, τα μεγάλα χωρικά μάκρη εκεινών των καιρών κ’ οι διαφορετικοί όροι της ζωής τους στη μιά και στην άλλη μεριά, δεν τους αφήνουνε να συντονίσουν γενικό ξεσηκωμό, και με τον όγκο τους να συνεπάρουν τους αφέντες. ΟΙ ρόλος, τέλος, των Αχτημόνων, όπου προσχωρούν τους Σκλαβοσηκωμούς, παρουσιάζεται μονάχα ληστρικός, κ’ έτσι, μακριά από το βοηθά να στεριωθούν, συντρέχει στον καταλυμό τους. Έτσι σε χώρες που η Σκλαβιά δεν πήρε, όπως στην Ελλάδα, τη χειρότερη μορφή, δεν έχουμε κινήματα των Σκλάβων σοβαρά, μ’ ανάρια, ξέπνοα, κι απελπισμένα. Το κίνημα του Αριστονίκου, στην Ανατολή, συνεπαίρνει τους σκλάβους στη φόρα του, μα δε βασίζεται σ’ ετούτους. Μεγάλοι δουλικοί πολέμοι θα ξεσπάσουνε στην Ιταλία και στη Σικελία μοναχά, δυό χώρες, που, με το σύστημα της αγροτικής οικονομίας τους, σωρεύουνε παραμεγάλα σκλαβοπλήθη. Όμως, και πάλι, δεν ξεσπούν παρά σε κρίσιμες για τη Ρώμη στιγμές, σα βρίσκεται πολυμπλεγμένη σε πολέμους ή κοινωνικούς ταραχεμούς, και τσακίζουνται τέλος. Ότι τα δουλικά κινήματα τσακίζουνται, δεν είναι, ωστόσο, από τα δυστυχήματα της Ιστορίας.

Παναγής Λεκατσάς (Συγγραφέας)

Παναγής Λεκατσάς (1911-1970). Ο Παναγής Λεκατσάς γεννήθηκε στην Ιθάκη, στο χωριό Καλύβια της επαρχίας Σταυρού, γιος του Γεωργίου και της Μαριγώς. Προερχόταν από φτωχή και πολύτεκνη οικογένεια. Από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για τα γράμματα, ειδικότερα για την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή ιστορία, κλίση που ενθάρρυνε η μητέρα του και ο θείος του Γεράσιμος Λεκατσάς. Από το 1920 και για δύο χρόνια έζησε στην Αυστραλία, όπου είχε συγγενείς. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα γράφτηκε στο Γυμνάσιο της Λευκάδας. Ολοκλήρωσε τα γυμνασιακά μαθήματα στην Κέρκυρα και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου δεν αποφοίτησε αν και έφτασε ως τις πτυχιακές εξετάσεις. Το 1933 κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο, με τίτλο Συμβολή στη διαλεκτική ιστορία της φιλοσοφίας και δύο χρόνια μετά η πρώτη και μοναδική ποιητική συλλογή του Απολλώνια. Πραγματοποίησε εθνολογικές, κοινωνιολογικές, λαογραφικές, θεατρολογικές, φιλοσοφικές και θρησκειολογικές μελέτες, ενώ ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση, κυρίως από έργα αρχαίων ελλήνων συγγραφέων. Από το 1936 ως το 1943 συνεργάστηκε με το περιοδικό Νέα Εστία. Συνεργάστηκε επίσης με τα Νεοελληνικά Γράμματα (1938-1940), τον Ανταίο (1949-1950), την Καινούργια Εποχή του Γιάννη Γουδέλη, Επιθεώρηση Τέχνης, το Θέατρο (1961-1966) και τις εφημερίδες Ελεύθερη Ελλάδα (όργανο του Ε.Α.Μ.), Ο Ρίζος της Δευτέρας (1946-1947) και Μάχη, ενώ συνεργάστηκε επίσης στις συλλογικές εκδόσεις Λεξικόν Κοινωνικών Επιστημών (1958), Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς (1963) και Νεοελληνική Εγκυκλοπαίδεια Χάρη-Πάτση (1964). Το 1939 παντρεύτηκε την πιανίστα Δήμητρα Δημητριάδη, από την οποία πήρε διαζύγιο το 1947 και το 1961 παντρεύτηκε τη συγγραφέα Εύα Βλάμη. Ο ιδεολογικός προσανατολισμός του στο χώρο της Αριστεράς διαμορφώθηκε κυρίως κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου, οπότε διώχτηκε και φυλακίστηκε. Πέθανε στην Αθήνα από εγκεφαλική θρόμβωση. Μετά το θάνατό του η Εύα Βλάμη επιμελήθηκε της έκδοσης του έργου του Διόνυσος. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Παναγή Λεκατσά βλ. χ.σ., «Λεκατσάς Παναγής», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 5. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1986, Χωρεάνθης Κώστας, «Χρονολόγιο Παναγή Λεκατσά (1911-1970)», Διαβάζω 166, 22/4/1987, σ.8-13 και «Παναγής Λεκατσάς (Στοιχεία βιογραφίας)», Χρονικό ΄71, σ.30-31. Αθήνα, έκδοση του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου Ώρα, 1971. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).