Ο πέπλος

“Μπροστά από τον κόσμο έπεφτε ένας μαγικός πέπλος, υφασμένος από θρύλους. Ο Θερβάντες έστειλε ταξίδι τον Δον Κιχότη, και έσκισε τον πέπλο. Ο κόσμος ξανοίχτηκε μπροστά στον περιπλανώμενο ιππότη σ’ όλη την κωμική γύμνια της πρόζας του.” Σκίζοντας “τον πέπλο της προερμηνείας”, με τα στερεότυπα και τα ετοιμοπαράδοτα ερμηνευτικά σχήματα, ο Θερβάντες εγκαινίασε την ιστορία της τέχνης του μυθιστορήματος, μιας τέχνης αυτόνομης, κατά τον Κούντερα, με τη δική της, αυτόνομη ιστορία. Από τον Ραμπελαί ώς τον Φώκνερ και τον Τζόυς, από τον Φλωμπέρ ώς τον Κάφκα, τον Μούζιλ, τον Μπροχ και τον Γκομπρόβιτς, την “Πλειάδα των μεγάλων μυθιστοριογράφων της Κεντρικής Ευρώπης”, ο Μίλαν Κούντερα παρακολουθεί την ιστορία του μυθιστορήματος και, μέσα από αυτήν, μας δίνει τη δική του “ποιητική του μυθιστορήματος”. Η “ηθική του ουσιώδους” στην τέχνη, ο δεσποτισμός τού “αγγλικού” story και η “καταχρηστική εξουσία του μοναδικού αφηγητή” μέσα σ’ ένα μυθιστόρημα, η έννοια του τραγικού και ο πολιτικός εκσυγχρονισμός της αρχαίας τραγωδίας, η διασκευή έργων της λογοτεχνίας για το θέατρο και τον κινηματογράφο και άλλα θέματα συναντιούνται με προσφιλή μοτίβα του συγγραφέα, όπως το δικαίωμα του δημιουργού στο έργο του, ο ρόλος της λήθης, το χιούμορ, το κιτς. Μέσα από τον ανάλαφρο αλλά συχνά πικρό σαρκασμό του Κούντερα, ένας ορισμός της βλακείας, ένα “φάρσας εγκώμιον” ή η κακογουστιά της Ιστορίας που επαναλαμβάνεται μας βοηθούν να μην παίρνουμε “στα σοβαρά τη σοβαρότητα των ανθρώπων”.