Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη – Εθνικισμός των ελίτ και μειονοτικές πολιτικές (1918-1930)

Η ανά χείρας μονογραφία αποτελεί μια λεπτομερή και κριτική ιστορική ανάλυση της υιοθέτησης, διάδοσης και εξέλιξης του ελληνικού εθνικισμού στην Κωνσταντινούπολη και του ρόλου που διαδραμάτισε η εθνοκεντρική ηγετική ελίτ της ελληνορθόδοξης κοινότητας στη συγκεκριμένη διαδικασία κατά την τελευταία φάση της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα πρώτα χρόνια της νεοϊδρυθείσας Δημοκρατίας της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζονται οι επιπτώσεις του ενδοκοινοτικού πολιτικού ανταγωνισμού στις εσωτερικές διεργασίες διοίκησης του ρωμαίικου μιλλέτ, η καταλυτική επίδραση της Μεγάλης Ιδέας, του ελληνικού αλυτρωτισμού αλλά και του Εθνικού Διχασμού στις πολιτικές πρακτικές της κληρικολαϊκής ηγεσίας των Ρωμιών στη διάρκεια της συμμαχικής κατοχής της οθωμανικής πρωτεύουσας (1918-1922) και, τέλος, οι ριζικές αλλαγές που επέφερε η τουρκική κρατική πολιτική οικοδόμησης του έθνους μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης (Ιούλιος 1923). Όλα τα παραπάνω καθόρισαν σε σημαντικό βαθμό την συλλογική ταυτότητα των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και διαμόρφωσαν το καθεστώς τους ως εθνικής μειονότητας στην Τουρκία μέχρι σήμερα. Ο Καμούζης προσφέρει στον αναγνώστη μια λεπτομερή, κοντινή ματιά στο πολιτικό και διοικητικό τέλμα στο οποίο βρέθηκαν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης μεταξύ της λήξης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1918 και της Σύμβασης της Άγκυρας του 1930. […] Πρόκειται για ένα πολύτιμο βιβλίο, καθώς σπάνια μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε πώς φαινόταν η Μεγάλη Ιδέα, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος και η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 από την οπτική του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης. […] Στο σύνολό της, η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί ένα είδος ελεγείας για μια κοινότητα που προδόθηκε από τόσους πολλούς, τόσο εντός όσο και εκτός, και που σήμερα κείτεται σε ερείπια. Christine Philliou, Καθηγήτρια Ιστορίας – University of California Berkeley, Journal of Modern Greek Studies Ο Καμούζης αποφεύγει να αναπαράγει συμβατικές αφηγήσεις του θέματος και κινείται πέρα από αυτές. Η έμφασή του έγκειται στην ιστορικοποίηση, στην ένταξη σε ένα εννοιολογικό πλαίσιο και στην ανάλυση με χειρουργική ακρίβεια της εμπειρίας της ρωμαίικης μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη. […] Η συμπαγής αυτή μελέτη είναι μοναδική στο είδος της, ένα πραγματικό κόσμημα που αξίζει να διαβαστεί ευρέως από μελετητές στις δύο ακτές του Αιγαίου και όχι μόνο. Νίκος Χριστοφής, Turkish Historical Review Οι Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη αποτελούν μια σχολαστική πολιτική και διπλωματική ιστορία, που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Καμούζης επεκτείνει τον ορισμό της «διπλωματίας» στην ευρύτερη δυνατή οριοθέτησή του. […] Η ευκολία με την οποία οι Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη ταξιδεύουν μεταξύ Λονδίνου, Παρισιού, Αθήνας, Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας προσδίδει στον φθαρμένο όρο «διεθνικό» ένα ανανεωμένο, δυναμικό νόημα. Kutay Onayli, Journal of the Ottoman and Turkish Studies Association Ο Καμούζης επιτυγχάνει να συσχετίσει με συνέπεια τις επιμέρους τροχιές των Κωνσταντινουπολιτών και να φωτίσει όχι μόνο την ελληνική πολιτική ιστορία, αλλά και την ιστορία της Συνθήκης της Λωζάννης και των συνεπειών της. Λουκάς Τσίπτσιος, Diasporas: Circulations, Migrations, Histoire Ο Δημήτρης Καμούζης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Είναι ιστορικός και ερευνητής στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο University of Birmingham και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Department of Byzantine and Modern Greek Studies, King’s College London, όπου εργάστηκε και ως διδάσκων. Έχει υπάρξει υπότροφος του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, υπότροφος-ερευνητής του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και συντονιστής επιστημονικού προγράμματος στο Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΚΕΑΕ). Είναι επιστημονικός υπεύθυνος και συνεπιμελητής του συλλογικού τόμου Έλληνες στρατιώτες και Μικρασιατική Εκστρατεία. Πτυχές μιας οδυνηρής εμπειρίας (Εστία, 2022). Έχει εκδώσει (έντυπα ή ηλεκτρονικά) 30 θεατρικά έργα (ανάμεσά τους ο Μένγκελε, ο Οιδίνους, το Lebensraum, η τριλογία Leopold, Football, HIV, Το πλυντήριο, Η κουκούλα, ο Frankenstein 3.R, κ.α.) Από αυτά έχουν προκύψει δεκάδες παραστάσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, της Γερμανίας, των Η.Π.Α. και της Κύπρου, καθώς και στο διαδίκτυο. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά.

Δημήτρης Καμούζης (Συγγραφέας)