Παραμύθια και καθημερινή ζωή

Εστιάζοντας στο λαϊκό παραμύθι ως ένα σύνολο πολύσημων συμβόλων, κοινωνικών πρακτικών, αισθητικών κανόνων και προσωπικών επιλογών και συναισθημάτων, το βιβλίο αυτό εξετάζει κάποια από τα πιο δυναμικά αφηγηματικά σχήματα που διατρέχουν την καθημερινή ζωή και την προφορική επικοινωνία των ελληνικών αγροτικών κοινοτήτων στη διάρκεια του μεταβατικού 20ού αιώνα, όταν οι αλλαγές στους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς μηχανισμούς κοινωνικής συγκρότησης αλλάζουν επίσης και τις αφηγηματικές συνήθειες. Η έρευνα επικεντρώνεται σε ένα σώμα παραμυθιακών παραλλαγών που καταγράφηκε στη διάρκεια μιας μακροχρόνιας επιτόπιας έρευνας σε δύο χωριά της Ρόδου –Αφάντου και Αρχάγγελο–, συγκριτικά με αντίστοιχες προφορικές αφηγήσεις που συγκεντρώθηκαν σε άλλες περιοχές (Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, Σποράδες, Κυκλάδες, Κρήτη, αλλά και από προσφυγικούς μικρασιατικούς πληθυσμούς). Με έμφαση στη λαογραφική θεωρία των ειδών, την ιστορικογεωγραφική μέθοδο, τη μελέτη των κοινωνικών και παραστασιακών πλαισίων της αφήγησης και τη συγκριτική ανάλυση θεμάτων, μοτίβων και υφολογικών στοιχείων κάθε παραμυθιού και κάθε αφηγητή, στο πλαίσιο της ευρύτερης ελληνικής, ευρωπαϊκής-μεσογειακής και διεθνούς παράδοσης, η συγγραφέας υπογραμμίζει ότι αφηγητές και ακροατές μοιράζονταν την πεποίθηση ότι τα παραμύθια, αν και ολοφάνερα συνδέονταν με την ψυχαγωγία και έναν κόσμο φαντασιακής εκπλήρωσης των επιθυμιών, κυρίως αξιολογούνταν σε σχέση με τις ίδιες τις ζωές τους, ως ένα μεταμφιεσμένο σύστημα πραγμάτευσης κοινωνικών ρόλων και συμπεριφορών. Από αυτήν την άποψη, οι ψυχολογικές εντάσεις και οι αισθητικές αντιθέσεις του λαϊκού παραμυθιού σχολιάζουν πλευρές της συλλογικής ζωής, από τις οικογενειακές σχέσεις και τις σχέσεις των φύλων έως κοινωνικά-ταξικά, οικονομικά και ηθικά ζητήματα.

Μαριάνθη Καπλάνογλου (Συγγραφέας)

Η Μαριάνθη Καπλάνογλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι Μικρασιάτισσα τρίτης γενιάς. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales του Παρισιού. Είναι λέκτορας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, όπου διδάσκει τα μαθήματα “Λαογραφία” και “Πολιτισμικές σχέσεις στον ευρύτερο ελληνικό και βαλκανικό χώρο”. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για το παραμύθι σε βιβλία και σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά. Έχει επίσης δημοσιεύσει δέκα μυθιστορήματα για παιδιά και έχει τιμηθεί με το 1ο Βραβείο Παιδικού Μυθιστορήματος από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.