Τα αντιμνημεία του αύριο – Τέχνη στον δημόσιο χώρο και σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές

Αν και σήμερα η διαφήμιση ταξιδεύει με γοργούς ρυθμούς μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας και του διαδικτύου, η σύγχρονη ελληνική μητρόπολη εξακολουθεί να κατακλύζεται από τα απομεινάρια των τεράστιων διαφημιστικών πινακίδων που εμφανίστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στο οδικό δίκτυο εντός και εκτός του αστικού ιστού. Στην παρούσα έρευνα εξετάζονται επτά περιπτώσεις τέτοιων κατασκευών, οι οποίες τοποθετήθηκαν στην Αττική τη δεκαετία του 1980 με σκοπό την προώθηση διαφημιστικών μηνυμάτων. Ο όρος «μνημείο» υπογραμμίζει την επικράτηση της μνήμης ως κυρίαρχου σημείου αναφοράς για την ανάδειξη αξιόλογων ανθρώπινων δημιουργημάτων. Η παραμονή των εκτός λειτουργίας διαφημιστικών πινακίδων ενεργοποιεί στη μνήμη τη συνθήκη της καταναλωτικής λήθης, όπως ορίζεται από τον Smithson, και τα αποτελέσματα αυτής μετά την έναρξη της Διεθνούς Χρηματοπιστωτικής Κρίσης. Η επιλογή του κρατικού μηχανισμού να αδιαφορεί για την ύπαρξή τους ισοδυναμεί με σιωπηρή παραδοχή της αντιμνημειακότητάς τους. Όταν συγκριθούν με συνθήκες εικαστικού ενδιαφέροντος, παρατηρείται ένα αξιοσημείωτο φαινόμενο. Η αναίρεση των ιδεών της ισορροπίας και της αρμονίας που επιτυγχάνεται ακούσια με αυτές τις ιδιότυπες, μνημειώδεις κατασκευές, είναι ανάλογη με αυτήν που εκούσια πρεσβεύουν κινήματα και σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές. Για τον MikelDufrenne αυτή η μορφή τέχνης ισοδυναμεί με μια στάση διαμαρτυρίας και, κατ’ επέκταση, κριτικής στην εξουσία. Στόχος του παρόντος βιβλίου είναι, μέσω των αξιών της αντικουλτούρας, να διερευνηθεί ο αντιμνημειακός χαρακτήρας των διαφημιστικών πινακίδων και να αξιολογηθεί η παραμονή τους στον δημόσιο χώρο, καθώς και οι δυνατότητες που παρέχουν για μελλοντικές καλλιτεχνικές παρεμβάσεις.

Κατερίνα Μπότσαρη (Συγγραφέας)

Η Κατερίνα Μπότσαρη γεννήθηκε στην Πάτρα το 1980. Είναι διδάκτωρ του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη ζωγραφική από το The Slade του Λονδίνου. Έχει ολοκληρώσει το προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στο εργαστήριο Ζωγραφικής του Γ. Ψυχοπαίδη. Σήμερα διδάσκει ως εντεταλμένη διδάσκουσα στο Τμήμα Εικαστικών Τεχνών της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας το μάθημα «Τέχνη στον δημόσιο χώρο». Είναι συντονίστρια της ομάδας asfaless, μιας συλλογικότητας φοιτητών της ΑΣΚΤ που πραγματοποιεί δράσεις στον δημόσιο χώρο, οι οποίες αγγίζουν ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών προβληματισμών. Είναι ιδρυτικό μέλος του backspace, ενός πειραματικού καλλιτεχνικού χώρου στην Αθήνα. Έχει πραγματοποιήσει 6 ατομικές εκθέσεις στο Λονδίνο και την Αθήνα, και έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις στη Βιέννη, το Ρέικιαβικ, το Λονδίνο, τη Βρέμη, την Αθήνα, την Κωνσταντινούπολη, το Τορόντο, την Κρήτη, την Πάτρα και το Νιούκασλ. Το καλοκαίρι του 2017 συνεπιμελήθηκε την εικαστική έκθεση «BOOBS-The Semiology of breast» στο TAF The Art Foundation στην Αθήνα. Έχει συμμετάσχει στο residency Güterbahnhof (Βρέμη, 2022), Maison Maca (Αθήνα, 2016) και Florence Trust (Λονδίνο, 2011-2012). Το 2006 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 4η Παγκόσμια Φοιτητική Τριενάλε της Κωνσταντινούπολης. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

(Πηγή: “Εκδόσεις Νήσος”, 2025)