Τα ποιήματα του Νάρκισσου

ΓΙΑ ΝΑ ΓΑΛΗΝΕΥΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΝΑΡΚΙΣΣΑΣ: Αυτή η λατινική επιγραφή σε μια απόμερη γωνιά του βοτανικού κήπου της πόλης Μονπελλιέ, όπου σύχναζε ο νεαρός φοιτητής της Νομικής Πώλ Βαλερύ, υπήρξε καθοριστική για την ποιητική του ιδιοσυγκρασία. Κατά την παράδοση, η Νάρκισσα, κόρη του Άγγλου ποιητή Edward Young, είχε πεθάνει στο Μονπελλιέ προς το τέλος του 18ου αιώνα, αλλά δεν ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο της πόλης, επειδή ήταν προτεστάντισσα. Έτσι, ο πατέρας της την ενταφίασε νύχτα στον βοτανικό κήπο, υπό το φως της σελήνης, στο σημείο που ο Βαλερύ συνάντησε την επιτύμβια στήλη που τον ενέπνευσε να γράψει ένα σονέτο, τον πρωτόλειο «Νάρκισσο» — το έναυσμα των επόμενων ποιημάτων του με το ίδιο θέμα: Μιλά ο Νάρκισσος, Σπαράγματα του Νάρκισσου, Καντάτα του Νάρκισσου. Ο μύθος επιστρατεύεται εδώ για την ανάδειξη της ποιητικής εμπειρίας — στα νερά του οβιδιακού Νάρκισσου αντανακλάται πλέον ο ποιητής. Ο μύθος του Νάρκισσου είναι επομένως κεντρικής σημασίας στην ποιητική παραγωγή του Βαλερύ και δεν έπαψε να τον απασχολεί καθ᾿ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Τα σχετικά ποιήματα συνιστούν, μάλιστα, κατά δική του ομολογία, ένα είδος ποιητικής αυτοβιογραφίας. Για αυτό και πρώτος ο ίδιος συστέγασε σε έναν τόμο τα ποιήματα Μιλά ο Νάρκισσος και Σπαράγματα του Νάρκισσου, υπογραμμίζοντας έτσι τη μετάβασή του από τον «Νάρκισσο του σώματος» στον «Νάρκισσο της ψυχής» και από τη θολή ποιητική της νεότητάς του στην «καθαρή ποιητική» της Νεαρής Μοίρας και των Σπαραγμάτων. Το παράδειγμα του Βαλερύ ακολουθεί και η ανά χείρας —για πρώτη φορά στα ελληνικά— συναγωγή των διαδοχικών, ομοθεματικών του ποιημάτων, από το λαμπρό ξεκίνημα ως την αποκρυστάλλωση ενός μεγάλου ποιητικού πνεύματος.

Paul Valéry (Συγγραφέας)

Ο Πωλ Βαλερύ (1871-1945) γεννήθηκε στο Μονπελιέ, όπου σπούδασε νομικά, και πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα με το ποίημα “Νάρκισσος”. Το 1892 έρχεται στο Παρίσι, όπου αναλίσκεται σε επιστημονικές, κυρίως, μελέτες (λογοτεχνικά, το 1894 είναι η χρονιά του “Μια βραδιά με τον κύριο Τεστ”). Επανέρχεται στην ποίηση και το 1917 δημοσιεύει τη “Νεαρή μοίρα”, συμβολικό ποίημα που τον κάνει διάσημο. Στην ίδια κοίτη, θ’ ακολουθήσουν το “Θαλασσινό κοιμητήρι”, ο δεύτερος “Νάρκισσος”, οι “Κλάδοι της νίκης” κ.ά. ποιήματα λεπτόηχου συμβολισμού. Γίνεται μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1925. Τα πεζογραφήματα του (μεταξύ άλλων, “Η ψυχή και ο χορός”, 1925, “Ευπαλίνος”, 1925) και οι στοχασμοί του (μια σειρά από δοκίμια, όπως οι “Ματιές στον σύγχρονο κόσμο”, και σημειώσεις εργασίας όπως αυτές των “Τετραδίων”) έχουν ως κύριο άξονα την πολλαπλότητα του εγώ, του ανεξάντλητου και πολυπρισματικού εγώ, ιδωμένου μέσα από τον μεγεθυντικό φακό ενός πνεύματος ασκημένου και οξυμένου στο έπακρο.

 

 

 

Βαγγέλης Κάσσος (Μεταφραστής)

Ο Βαγγέλης Κάσσος γεννήθηκε το 1956 στην Καρδίτσα, όπου τελείωσε το εξατάξιο γυμνάσιο. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και ευρωπαϊκό δίκαιο στο Στρασβούργο. Στον τομέα του πολιτισμού, έχει εργαστεί ως ειδικός σύμβουλος και συνεργάτης στα Υπουργεία Εξωτερικών και Πολιτισμού. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά και πολωνικά.