Ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα; – Η διαλεκτική μέθοδος της ερωταπόκρισης

Για να δούμε τι ψάρια θα πιάσουμε… Αν υποθέσουμε ότι πλέον δεν ερίζουν οι ιστορικοί ως προς τον τόπο, το χρόνο και τους εμπλεκόμενους ενός «γεγονότος». Μόνο που κι αυτό το τρίπτυχο δεν εμφανίζεται τόσο αυτονόητο, αν επιμένουμε στα «αίτια» και τα «αποτελέσματά» του. Δηλαδή, η αιτιώδης συνάφεια εκτυλίσσεται στο χρόνο, διαδραματίζεται στον τόπο και τελείται με συγκεκριμένα υποκείμενα. Έτσι η κίνηση από τα «αίτια» στα «αποτελέσματα», στην πληθυντική τους βέβαια αποτύπωση, δεν είναι γραμμική ούτε αποκλείει το ρόλο της «συγκυρίας». «Πρόβλημα», λοιπόν, είναι η δυνατότητα προβολής των «αιτίων» στα «αποτελέσματα», ό,τι δηλαδή συνιστά την πεμπτουσία του «ιστορικώς εννοείν». Απλούστερα, να παίζουμε στα δάχτυλα το «πότε», το «πού» και το «ποιοι» και να μας βασανίζει το «γιατί», με το οποίο δένουμε τα realia σε μια συνολικότερη πραγματικότητα, κατανοήσιμη και ερμηνεύσιμη. Η ιστορικο-κριτική ανάγνωση των πηγών μπορεί να περιγραφεί ως η μετάβαση από τη «χαοτική παράσταση του όλου» στην «πλούσια σε καθορισμούς και σχέσεις ολότητα». Η ερμηνευτική αυτή αποσκοπεί στην ανασύσταση του επιχειρήματος που χρησιμοποιείται στην εκδίπλωση μιας ορισμένης προβληματικής, την οποία όμως προσγειώνει στις ανάγκες και τα αιτήματα μιας εποχής η σύστοιχη ιστορική οπτική. Η διακριτική σύζευξη «ενδογενών», που προκύπτουν από την ίδια την ιστορική σκέψη, και «εξωγενών» παραμέτρων, που αφορούν το ιστορικό τους περιβάλλον, στο βαθμό που δεν νομιμοποιείται έτσι ένας ανυπόστατος δυϊσμός, αποφεύγει την ανιστορική σύλληψη της γένεσης και ιδίως της κυκλοφορίας αυτών των ιδεών.

Παναγιώτnς Νούτσος (Συγγραφέας)

Ο Παναγιώτnς Νούτσος γεννήθnκε στο Ελλnνικό Ιωαννίνων το 1948. Σπούδασε στα Πανεπιστήµια Ιωαννίνων και ∆υτικού Βερολίνου (Freie και Technische Universitât). Αναγορεύθnκε διδάκτωρ (1979) και υφnγnτής (1982) τnς Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων. Σήµερα είναι οµότιµος καθnγnτής τnς Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο ίδιο Πανεπιστήµιο, όπου διδάσκει από το 1980. Κατά τn διάρκεια ετήσιας (1987/1988) εκπαιδευτικής άδειας εργάσθnκε ερευνnτικά, έδωσε διαλέξεις και δίδαξε στα Πανεπιστήµια I, IV και Χ του Παρισιού, ενώ στο πλαίσιο αντίστοιχnς άδειας (1994/1995) εργάσθnκε ερευνnτικά στα Πανεπιστήµια RMIT (Μελβούρνn), Pomona College (Λος Άντζελες) και New York University. Κατά τnν άνοιξn του 1999 και κατά το καλοκαίρι του 2012 ήταν ερευνnτικός εταίρος στο Πανεπιστήµιο του Princeton. Με ερευνnτικά ενδιαφέροντα: Κοινωνική και πολιτική φιλοσοφία, Φιλοσοφία των κοινωνικών επιστnµών, Νεοελλnνική φιλοσοφία, Νεότερn και σύγχρονn ευρωπαϊκή φιλοσοφία, Φιλοσοφία τnς ιστορίας, Κοινωνικό πεδίο τnς λογοτεχνίας, Πανεπιστnµιακός θεσµός, δnµοσίευσε σειρά αυτοτελών βιβλίων στnν ελλnνική και σε άλλες πέντε ευρωπαϊκές γλώσσες. Άρθρα και µελέτες του έχουν µεταφρασθεί στnν αγγλική, γαλλική, γερµανική, ιαπωνική, ισπανική, ιταλική, ουγγρική και τουρκική γλώσσα. Κατά τα έτn 1991-1994 (πριν ακόµn εµφανισθούν οι «επαγγελµατίες Πρυτάνεις») ήταν Αντιπρύτανnς του Πανεπιστnµίου Ιωαννίνων. Συνέβαλε στnν οργάνωσn και τn διεύθυνσn του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος Σπουδών: «Ελλnνική Φιλοσοφία» – «Φιλοσοφία των Επιστnµών» του Πανεπιστnµίου Ιωαννίνων.
Από τις εκδόσεις Τόπος θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του: Ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα; (2025).

(Πηγή: “Εκδόσεις Τόπος”, 2025)