Άγγελος Τερζάκης. Κείμενα πνευματικής ευθύνης (1930-1938)

Ο τόμος φωτίζει άγνωστες ή ελάχιστα έως σήμερα μελετημένες πηγές ενός σημαντικού συγγραφέα της Γενιάς του ΄30. Τα δημοσιεύματα του Άγγελου Τερζάκη που έχουν αποθησαυριστεί από τον αθηναϊκό ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, και συγκροτούν τον τόμο, συνιστούν σημαντική πηγή πληροφοριών για την κοινωνική, λογοτεχνική και ευρύτερα πολιτιστική ιστορία της συγκεκριμένης περιόδου. Η γλώσσα τους είναι έξοχη δημοτική και το ύφος σε παραδειγματικό επίπεδο δοκιμίου. Μαρτυρούν πώς ένας νέος στοχαστής και λογοτέχνης, υποδέχτηκε την εποχή του, πώς την έκρινε, πώς είδε τη θέση των νέων συγγραφέων της γενιάς του απέναντι στην ελληνική κοινωνία, πώς, τέλος, αξιολόγησε το ελληνικό κοινωνικό και πολιτιστικό παρόν ένα βήμα πριν την κήρυξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών, ο Τερζάκης έθεσε το 1937 το ζήτημα της «γραμματικής ενοποίησης» της δημοτικής γλώσσας, της «εθνικής μας γλώσσας» όπως ορίζει τη δημοτική στα γραπτά του. Είχε ήδη κλείσει μία εκατονταετία από την ίδρυση του ελληνικού κράτους το 1830 και το ζήτημα αυτό τότε μόλις, με έναυσμα την πρόταση του τριαντάχρονου Τερζάκη, αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά. Το 1938 συγκροτήθηκε η επιτροπή για τη σύνταξη της Νεοελληνικής Γραμματικής (της δημοτικής) με πρόεδρο και συντονιστή τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη, που δημοσιεύτηκε το 1941. Ο ευρύτερος σχολιασμός στα κείμενα των ετών 1930-1938 του Άγγελου Τερζάκη από τον Κωνσταντίνο Δημάδη κρίθηκε αναγκαίος. Στόχος ήταν να αποδοθούν η ατμόσφαιρα και οι συνθήκες που κυριαρχούν την εποχή εκείνη στην Ελλάδα, να αναδειχθεί η θέση «μαρτυρία εποχής» που έχουν, όπως και η σημασία τους από τη σκοπιά της κοινωνικής ανθρωπολογίας. • Ο Κωνσταντίνος Δημάδης είναι Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.

Κωνσταντίνος Α. Δημάδης (Συγγραφέας)