Άπαντα τα πεζά

H πεζογραφία του Μπρούνο Σουλτς φημίζεται για την πρωτοτυπία της. Οι εξπρεσιονιστικές ιστορίες του, τοποθετημένες σε έναν φανταστικό χώρο παρόμοιο με τη γενέτειρά του, ανυψώνουν ποιητικά την καθημερινότητα στη σφαίρα του μύθου. Τα συνήθη θέματά του –ο άνεμος, ένα ρούχο, ένα πιάτο με ψάρια– εμφανίζονται αίφνης μυστηριώδη, αλλόκοτα και ικανά να φωτίσουν βαθύτερες αλήθειες. Όπως άλλωστε σημειώνει κάπου ο πατέρας, ένας από τους πιο ελκυστικούς χαρακτήρες που έπλασε ο συγγραφέας, «στην ύλη έχει δοθεί μια ατελείωτη γονιμότητα, μια ανεξάντλητη ζωική ισχύς και συγχρόνως μια γοητευτική δύναμη πειρασμού που μας παρασύρει στο να δημιουργούμε μορφές». Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει τις δύο δημοσιευμένες συλλογές διηγημάτων του, Τα μαγαζιά της κανέλας και Το Σανατόριο κάτω από την κλεψύδρα, καθώς επίσης και τα υπόλοιπα κείμενά του, που συμπληρώνουν το πολύτιμο σώμα της λογοτεχνικής του παραγωγής. Ο Μπρούνο Σουλτς, ένας αυθεντικός γητευτής της πολωνικής γλώσσας, ο οποίος έχει συγκριθεί με τον Κάφκα και τον Προυστ, αποκαλύπτει τις διεργασίες της μνήμης και της ανθρώπινης συνείδησης με μια συγκλονιστική δεξιοτεχνία. Η γλώσσα του ταυτίζεται με την ατμόσφαιρα και την ακριβολογία του ονείρου.   «Τον Σουλτς δυσκολευόμαστε να τον κατατάξουμε κάπου. Μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε σουρεαλιστή, συμβολιστή, εξπρεσιονιστή, μοντερνιστή… Γράφει πότε σαν τον Κάφκα και πότε σαν τον Προυστ, και καταφέρνει ενίοτε να εισχωρήσει σε βάθη που κανένας από αυτούς δεν έφτασε ποτέ… Αν είχαν αφήσει τον Σουλτς να εξαντλήσει τον βίο του, ίσως και να μας κληροδοτούσε ανείπωτους θησαυρούς, αλλά κι αυτά που πρόλαβε να καταθέσει στο σύντομο πέρασμά του από τούτο τον κόσμο είναι αρκετά για να τον θεωρούμε έναν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς που υπήρξαν ποτέ». Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ   «Οι πανέμορφες, ευαίσθητες και ουσιαστικές ιστορίες του Σουλτς ανέβασαν την πολωνική γλώσσα σε ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο. Τον αγαπώ, αλλά τον μισώ κιόλας, επειδή παραμένει απλώς ασυναγώνιστος. Είναι η ανυπέρβλητη ιδιοφυΐα της πολωνικής λογοτεχνίας». Όλγκα Τοκάρτσουκ   «Ευφάνταστα, διεγερτικά ως προς τη σύλληψη της βιωμένης εμπειρίας, εκλεπτυσμένα ως προς το ύφος, πνευματώδη, διαπνεόμενα από κάποια μυστικιστική αλλά συνεκτική αισθητική του ιδεώδους, τα πεζά του Σουλτς αποτελούν μοναδικά λογοτεχνικά έργα που μας ξαφνιάζουν, που μοιάζουν βγαλμένα από το πουθενά… Ο Σουλτς ήταν ασύγκριτα προικισμένος ως εξερευνητής της δικής του μύχιας ζωής που είναι, συγχρόνως, η εσώτερη ζωή της παιδικής μνήμης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Από την πρώτη πηγάζουν η γοητεία και η πρωτοτυπία των ιστοριών του, από τη δεύτερη η διανοητική τους δύναμη». Τζ. Μ. Κουτσί   «Κάθε φορά που επιστρέφω στα βιβλία του, μένω πάντοτε κατάπληκτος από το πώς αυτός ο συγγραφέας, ένας απλός άνθρωπος, ο οποίος σπανίως έφευγε από τη γενέτειρα του, έπλασε έναν ολόκληρο κόσμο, μια εναλλακτική εκδοχή της πραγματικότητας… Οι ιστορίες του δημιουργούν ένα μαγευτικό σύμπαν, την ιδιωτική μυθολογία μιας οικογένειας, και είναι γραμμένες με λέξεις που ξεχειλίζουν από ζωή, με μια γλώσσα που καθίσταται εντέλει η πρωταγωνίστρια των αφηγήσεων, καθώς η ίδια συνιστά και τη μόνη διάσταση στην οποία οι ιστορίες αυτές θα μπορούσαν να υπάρξουν…Κάθε σελίδα του οργιάζει, εκρήγνυται από μια ζωτικότητα αντάξια της αληθινής ζωής». Νταβίντ Γκρόσμαν

Schulz Bruno (Συγγραφέας)

 

Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου (Μεταφραστής)