Ένας καλλιτέχνης της πείνας – Αφορισμοί

«“Γιατί εγώ”, είπε ο καλλιτέχνης της πείνας, σήκωσε λίγο το κεφαλάκι του και ψιθύρισε με χείλη σουφρωμένα σαν σε φιλί μέσα στ’ αυτί του επιστάτη, για να μην πάει τίποτε χαμένο, “γιατί εγώ δεν μπόρεσα να βρω την τροφή, που μου αρέσει. Αν την είχα βρει, πίστεψέ με, δε θα ʼχα κάνει καμιά φασαρία, θα είχα γεμίσει την κοιλιά μου κι εγώ όπως εσύ, κι όπως όλοι οι άλλοι”». Το διήγημα Ένας καλλιτέχνης της πείνας, το κύκνειο άσμα του Franz Kafka, αφηγείται τη ζωή ενός ανώνυμου και ξεχασμένου πλέον καλλιτέχνη, ο οποίος, αν και γνώρισε την επαγγελματική καταξίωση, δεν κατόρθωσε να ικανοποιήσει την «πείνα» του λόγω του μειωμένου ενδιαφέροντος του κοινού για την τέχνη του. Οι Αφορισμοί, γραμμένοι σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους, σε μια πρώτη ανάγνωση φαίνονται ετερόκλητοι και ασύνδετοι στοχασμοί. Ωστόσο, μελετητές τούς έχουν αναδείξει ως ενιαίο σύνολο που εκφράζει την καφκική αγωνία και, μάλιστα, έχουν χαρακτηριστεί ως η «ιδιωτική θεολογία» του Kafka. Πρόκειται για δύο μείζονος σημασίας έργα που γράφτηκαν από τον Kafka, αφού διαγνώστηκε με φυματίωση και δημοσιεύτηκαν μετά τον θάνατό του.

Franz Kafka (Συγγραφέας)

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στην Πράγα το 1883. Ήταν γιος ενός εύπορου εμπόρου εβραϊκής καταγωγής. Είχε τρεις αδελφές, οι οποίες έχασαν τη ζωή τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθώς και δύο μικρότερους αδελφούς, που όμως πέθαναν σε ηλικία δεκαπέντε και έξι μηνών αντίστοιχα. Ο Κάφκα σπούδασε νομικά και παράλληλα παρακολούθησε παραδόσεις γερμανικής λογοτε­χνίας. Στο τέλος του πρώτου έτους των σπουδών του, γνώρισε τον φοιτητή Μαξ Μπροντ, ο οποίος έμελλε να γίνει ένας από τους στενότερους φίλους του συγγραφέα μέχρι το τέλος της ζωής του. Μετά τις σπουδές, εργάστηκε ως ασκούμενος δικηγόρος στην Πράγα και στη συνέχεια σταδιοδρόμησε στον χώρο των ασφαλίσεων, αφιερώνοντας τον ελεύθερο χρόνο του στη συγγραφή.

Στο Βερολίνο ο Κάφκα γνώρισε τη Φελίτσε Μπάουερ, με την οποία αρραβωνιάστηκε δύο φορές, το 1914 και το 1917. Οι ερωτικές απογοητεύσεις, η δύσκολη σχέση με τον πατέρα του, οι οικονομικές δυσχέρειες και η ευαισθησία του επιβάρυναν την κατάσταση της υγείας του. Το 1917 διαγνώστηκε ότι πάσχει από φυματίωση. Το 1923 γνώρισε την Ντόρα Ντίμαντ και έζησε μαζί της στην Πράγα μέχρι την εισαγωγή του σε σανατόριο της Βιέννης. Πέθανε σε ηλικία 41 ετών το 1924.

Στη διάρκεια της ζωής του ο Κάφκα έγραφε διαρκώς στα γερμανικά, αλλά δημοσίευε ελάχιστα. Τα έργα του έμειναν ημιτελή. Οι μελετητές του υπολογίζουν ότι όσο ζούσε είδαν το φως της δημοσιότητας λιγότερες από 450 σελίδες, διηγήματα τυπωμένα κυρίως σε λογοτεχνικά περιοδικά.

Η Μεταμόρφωση γράφτηκε γύρω στα τέλη του 1912 και αποτελεί το μεγαλύτερο από τα διηγήματα που δημοσίευσε ο συγγραφέας όσο ζούσε. Πρωτοδημοσιεύτηκε τρία χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1915 στο περιοδικό Weisse Blätter της Βιέννης, ενώ αμέσως μετά ακολούθησε η πρώτη έντυπη έκδοση, τον Δεκέμβριο του 1915 στον οίκο Kurt Wolff.
Ο συγγραφέας σε ένα σημείωμα στη διαθήκη του άφησε σαφή οδηγία στον στενό του φίλο Μαξ Μπροντ να καταστρέψει ό,τι υπήρχε σε ημερολόγια, χειρόγραφα, επιστολές, σημειώσεις κτλ. Ο φίλος του αγνόησε αυτές τις οδηγίες. Μετά τον θάνατο του συγγραφέα, σε επιμέλεια του Μαξ Μπροντ, εκδόθηκαν τα σημαντικότερα έργα του: Η δίκη (1925), Ο πύργος (1926), Αμερική (1927) και μια συλλογή διηγημάτων το 1931.

 

Πέτρος Γιατζάκης (Μεταφραστής)