Ίλιγγος

Ο “Ίλιγγος” δημοσιεύτηκε σε ογδονταεννέα συνέχειες στην εφημερίδα Απογευματινή το 1961 με την ένδειξη “Κείμενο: Γ. Μαρή. Εικονογράφηση: Φ. Δελλή – Όλα εμφανίζονται ανεξήγητα και μεταφυσικά”. Δεν εκδόθηκε πότε σε βιβλίο. Είναι από τα λίγα έργα του Μαρή στα οποία ο αστυνόμος Μπέκας εμφανίζεται από την αρχή. Ο τίτλος παραπέμπει στην ταινία Vertigo του Χίτσκοκ, 1957 (ελληνικός τίτλος: Ο δεσμώτης του ιλίγγου). Ο Ίλιγγος κατά το ήμισυ ακολουθεί το μοτίβο της αγωνιώδους αναζήτησης της χαμένης μνήμης γύρω από ένα έγκλημα στο χώρο του υποκόσμου, και το υπόλοιπο το συνδέει σε μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας: Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας γεμίζει με αντίγραφα των μυκηναϊκών εκθεμάτων του, ενώ τα πρωτότυπα έχουν κάνει φτερά. Η σπείρα των λαθρεμπόρων αρχαιοτήτων έχει διασυνδέσεις με το Παρίσι και αρχηγό έναν ακαθόριστης εθνικότητας τυχοδιώκτη ονόματι Ισαάκ Γιοβέλ ή Αρμάντο Κάστρο. Είναι το πρώτο από τα δύο έργα του Μαρή με θέμα την αρχαιοκαπηλία. Ύστερα από χρόνια γνωρίζουμε με αποδείξεις, καταγγελίες, καταθέσεις και συνεντεύξεις τα ονόματα που συνιστούσαν τότε τον κύκλο της λαθραίας διακίνησης ή και κλοπής αρχαιοτήτων. Ο Μαρής έπεσε τότε απίστευτα κοντά περιγράφοντας μια φανταστική υπόθεση. Ανδρέας Αποστολίδης, από τον Πρόλογο στην έκδοση Ο Γιάννης Μαρής στήνει περίτεχνα έναν κόσμο, φωτεινό και συνάμα σκοτεινό, απλοϊκό και συνάμα περίπλοκο, πρωτίστως όμως, χάρη στην απαράμιλλη γραφή και τις εμπνεύσεις του, πειστικό, γλαφυρό, συναρπαστικό, σχεδόν ανεπανάληπτο. Κώστας Καλφόπουλος, από το Επίμετρο στην έκδοση Ο κόσμος του Γιάννη Μαρή, όπως τον αποδελτίωσε ο Α. Αποστολίδης, στο ομότιτλο βιβλίο του, και τον περιέγραψε εύστοχα ο Βασίλης Βασιλικός στις “Δέκα συνιστώσες στο έργο του Γιάννη Μαρή”, είναι πλήρης κοινωνικών αντιθέσεων και εσωτερικών συγκρούσεων, με ίντριγκες και πάθη, πλαστοπροσωπίες και ένοχα μυστικά, αλλά και με κλισέ, εξιδανικεύσεις και στερεότυπα: μικροαστισμός κατά κοσμοπολιτισμού, εντιμότητα, κυρίως στο πρόσωπο του αστυνόμου Μπέκα, κατά δολιότητας, ταπεινά ελατήρια εναντίον αξιοπρέπειας, σκαμπρόζικα κορίτσια και λουσάτες (“πολυτελείς”) γυναίκες στη νεοελληνική εκδοχή της femme fatale, ζιγκολό και αρριβίστες κατά νοικοκυραίων ή νόμιμων κληρονόμων, νεανικοί έρωτες, αλλά και έντονα ερωτικά πάθη σε ξένες κρεβατοκάμαρες ή σε θερινές διαμονές (συχνά με “σκοποφιλική”, ηδονοβλεπτική ματιά), καθημερινοί άνθρωποι καθώς εμπλέκονται από σύμπτωση ή από μια πρόσκαιρη “αδιαθεσία” σε σκοτεινές υποθέσεις που εξελίσσονται σε κοσμοπολίτικα μέρη, ενίοτε με φόντο την Κατοχή ή την τύχη των Εβραίων, λαϊκοί τύποι και φιλήδονες στάρλετ που διαταράσσουν τη συχνά ανιαρή καθημερινότητα κάποιων ανυποψίαστων, “μάτσο” άντρες, ομοφυλόφιλοι και “πεταλούδες της νύχτας”, αλλά και χίππυς αργότερα, πρόσωπα και χαρακτήρες που συνθέτουν τη μεταπολεμική, πρωτίστως αθηναϊκή, “καλή κοινωνία” και τον “υπόκοσμό” της. Κώστας Καλφόπουλος