Ανασκάπτοντας το παρελθόν

Ήταν απρόσμενη για μένα η επιτυχία του βιβλίου μου “Ανασκάπτοντας το παρελθόν”, από τον εκδοτικό οίκο “Άμμος”, το 1995, που όχι μόνο επανεκδόθηκε αλλά και μεταφράστηκε στα αγγλικά. Η κριτική ήταν ευμενής. Ο συνάδελφος Γιώργος Χουρμουζιάδης έγραψε τότε μεγαλόφρονα στο “Εντευκτήριο” πως με ζήλεψε, όχι τόσο γιατί έγραψα αυτό το βιβλίο όσο γιατί το κυκλοφόρησα. Η όποια επιτυχία δεν πρέπει φυσικά να προσγραφεί στην ταπεινοτητά μου, αλλά και στον Πέτρο Γαϊτάνο, εκδότη τότε της “Άμμου”, για την ιδέα της ονειρικής, λόγω της ανασκαφής μου στα Κύθηρα, εικονογράφησής του. Αν και είχα από καιρό συνεργασθεί με κάποιες εφημερίδες και περιοδικά, το “Ανασκάπτοντας το παρελθόν” ήταν το πρώτο βιβλίο που δεν απευθυνόταν στον περιορισμένο κύκλο των ομότεχνων, και χαιρόμουν την κοινωνία -εδώ θα ‘πρεπε να γράψω την “επικοινωνία”, αλλά η επικοινωνία στις μέρες μας δεν είναι πια αυτονόητα κοινωνία και με το θεολογικό νόημα της λέξης. Παρά την επιτυχία του βιβλίου όμως, η κοινωνία ήταν μερική, όπως το επισήμανε ο φίλος Γιώργος Βότσης στην Ελευθεροτυπία. Η μεγάλου σχήματος και πλούσια εικονογραφημένη έκδοση δεν ήταν προσιτή, ένας νέος -και όχι μόνο φοιτητής αρχαιολογίας- θα δίσταζε να την αποκτήσει. Φυσικά οι εικόνες έκλεβαν την παράσταση. Άλλωστε εγώ γνώριζα να ψελίζω κάποια δικά μου λόγια για τις εικόνες του παρελθόντος που είχα ανασκάψει. Άλλωστε με τον καιρό έγινα εικονοκλάστης. Έτσι γεννήθηκε αυτή η έκδοση. […] Γιάννης Σακελλαράκης, Δροσιά, 2 Ιουνίου 2006 “Ένδον σκάπτε”, έγραφε “Προς εαυτόν” ο Μάρκος Αυρήλιος, ο φιλόσοφος αυτοκράτορας. “Γνώθι σαυτόν”, προέτρεπε παλιότερα μια ρήση γραμμένη στο Μαντείο των Δελφών. Ίσως και για να αποτρέψει, συχνότατα όμως μάταια, τους βιαστικούς προσκυνητές από την υποβολή ακόμη και των πιο αλλόκοτων ερωτήσεων. Αν δινόταν προσοχή στη ρήση, οι απαντήσεις, ασφαλώς λιγότερο αμφίσημες, θα είχαν ληφθεί όχι μόνο μέσω κάποιας ενδοσκόπησης αλλά και με την απλή παρατήρηση του κόσμου, αν όχι μέσω μιας ενδελεχέστερης έρευνας. Μια έρευνα είναι κυριότατα και κάθε ανασκαφή, ενδοσκόπηση όμως όχι κάποιου εγώ, αλλά κάποιου τμήματος του κόσμου, αυτής της γης. Οι πολλοί, που προσπερνάνε το δελφικό ρητό, φαντάζονται την ανασκαφή σαν μια απλή ενασχόληση με την αρχαιότητα, μια ευχάριστη διακοπή της καθημερινότητας, που ποντάρει μάλιστα με τη χρυσοθηρία στη ρουλέτα της τύχης. Μπορεί να είναι κι έτσι. Οποιαδήποτε έρευνα όμως κρύβει πολλά άγνωστα, και όχι μόνο άπειρες αγωνίες και ελπίδες, όσα θα προσπαθήσω να αναλύσω παρακάτω. Και η ανασκαφή κρύβει, ακόμη, έντεχνα την πρόσθετη μαγεία της στην έρευνα του χρόνου, όχι αναγκαστικά του παρελθόντος και μόνο, σε ένα απρόσμενο παιχνίδι διαχρονικότητας. […] (από την εισαγωγή του βιβλίου)