Απομνημονεύματα από την περίοδο της κατοχής 1941-44

Βαθυστόχαστος και διαπρεπής με διεθνή αναγνώριση στα χρόνια του Μεσοπολέμου ο καθηγητής θεολογίας και φιλοσοφίας Νικόλαος Λούβαρις αφηγείται στα απομνημονεύματά του πώς βρέθηκε υπουργός Παιδείας στην τελευταία κατοχική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη. Προσπαθεί να εξηγήσει από τη δική του οπτική γωνία με ποια ελατήρια επανήλθε στο ίδιο υπουργείο που το είχε εγκαταλείψει ακριβώς στις 4 Αυγούστου 1936, αρνούμενος να συνυπογράψει το διάταγμα που κήρυσσε τη δικτατορία. Στην αφήγησή του αυτή περιγράφει τα γεγονότα όπως ο ίδιος τα βίωσε και τα κατανόησε, αποκαλύπτει καταστάσεις και πρόσωπα που υπήρξαν ρυθμιστές των δραματικών εξελίξεων της εποχής. Με την ασφαλώς μεθύστερη καταγραφή του προσπαθεί να δώσει εξηγήσεις και ερμηνείες, ταυτόχρονα όμως – και πάνω απ’ όλα – την προσωπική του ιστορική μαρτυρία. Ο καθηγητής Λούβαρις από τις πρώτες μέρες της Κατοχής αναμίχθηκε ενεργά, αρχικά στην παρασκηνιακή προώθηση του Δαμασκηνού στον αρχιεπισκοπικό θρόνο και στη συνέχεια, μαζί με τον καθηγητή Αλέξανδρο Σβώλο και άλλες προσωπικότητες, στην ίδρυση μιας άτυπης υπηρεσίας για τα εθνικά θέματα. Αργότερα ως κατοχικός υπουργός Παιδείας και Προνοίας είχε πολυσχιδή και κατά κανόνα επωφελή δραστηριότητα, κάτι που δεν εμπόδισε την καταδίκη του ως δοσιλόγου σε πενταετή φυλάκιση. Μετά την αποφυλάκισή του επανήλθε στην έδρα του ως καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ αργότερα έγινε ακαδημαϊκός.

Νικόλαος Ι. Λούβαρις (Συγγραφέας)

Γεννήθηκε στην Τήνο το 1887. Σπούδασε στη Ριζάρειο Σχολή και στη Θεολογική Σχολή της Αθήνας, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ. Διορίστηκε καθηγητής των παιδαγωγικών στο Αρσάκειο και κατόπιν, διευθυντής του διδασκαλείου Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας (1926-1928) και Υπουργός Παιδείας (1936). Ήταν υπουργός παιδείας και στην τρίτη κατοχική κυβέρνηση του Ι.Ράλλη. Το 1945 καταδικάστηκε από το δικαστήριο δοσιλόγων αλλά τρία χρόνια αργότερα αποφυλακίστηκε και το 1951 αμνηστεύθηκε. Το 1959 εκλέχτηκε ακαδημαϊκός.