Αχ, Ευρώπη! – Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα

Το βιβλίο αυτό του μεγάλου Γερμανού κοινωνιολόγου και πολιτικού φιλοσόφου περιλαμβάνει συνολικά πέντε κείμενα, τρία σύντομα και δύο εκτενέστερα, τα οποία πραγματεύονται αφενός κρίσιμα ζητήματα της ευρωπαϊκής πολιτικής και αφετέρου σημαντικά ερωτήματα που αφορούν στη θεωρία της δημοκρατίας και την εύρυθμη λειτουργία της πολιτικής δημόσιας σφαίρας και του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το πρώτο από τα κείμενα πραγματεύεται τον ιστορικά μεταβαλλόμενο ρόλο του διανοούμενου στο πλαίσιο της πολιτικής δημόσιας σφαίρας των Δυτικών κοινωνιών. Το δεύτερο εξετάζει το ζήτημα των μεταναστών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και τη δυνητική του σημασία για τη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής συνείδησης. Το τρίτο θεματοποιεί τη δεινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ευρωπαϊκή πολιτική ως συνέπεια του αποτυχημένου εγχειρήματος εισαγωγής ενός ευρωπαϊκού συντάγματος και υποστηρίζει πως η μόνη διέξοδος από την κατάσταση αυτή είναι μια πολιτική που να αποσκοπεί στη διαβαθμισμένη οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση της ΕΕ. Το τέταρτο κείμενο αναδεικνύει τον κρίσιμο ρόλο του έγκριτου Τύπου για τη λειτουργία της πολιτικής δημόσιας σφαίρας. Το δε πέμπτο, τέλος, πραγματεύεται σημαντικά ζητήματα της θεωρίας της δημοκρατίας, όπως τα διάφορα μοντέλα δημοκρατίας και την εφαρμοσιμότητά τους στις σύγχρονες Δυτικές κοινωνίες, τον συγκερασμό εμπειρικών και κανονιστικών στοιχείων στην πολιτική θεωρία, τη σημασία της μαζικής επικοινωνίας για την πολιτική διαβούλευση, τη λειτουργία και την «παθολογία» των ΜΜΕ κ.ά. Τα κείμενα της έκδοσης αυτής προσφέρουν στον Έλληνα αναγνώστη τη δυνατότητα να γνωρίσει πολλές πτυχές του πολύπλευρου πολιτικού στοχασμού του Χάμπερμας, καθώς και τις θέσεις του για κεντρικά ζητήματα της ευρωπαϊκής πολιτικής. Φανερώνουν επίσης το πόσο άρρηκτα συνδέονται στον Χάμπερμας ο θεωρητικός του φιλοσοφικο-πολιτικός στοχασμός και οι συγκεκριμένες του πολιτικές τοποθετήσεις.

Jürgen Habermas (Συγγραφέας)

Ο Γιούργκεν Χάμπερμας γεννήθηκε το 1929 στη μικρή πόλη Γκούμερσμπαχ της Γερμανίας. Σπούδασε φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια του Γκέτινγκεν και της Βόννης. Βοηθός του Theodor Adorno στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης από το 1956, διαδέχεται τον Max Horkheimer στην έδρα της φιλοσοφίας του ίδιου Πανεπιστημίου το 1964 και ενσαρκώνει τη δεύτερη γενιά της σχολής της Φραγκφούρτης. Διαφοροποιείται ωστόσο από τους δασκάλους του καθώς αρνείται τον πεσιμισμό τους και προσπαθεί με το έργο του να ανανεώσει τη συζήτηση για τη δημοκρατία, το διαφωτισμό και τον κριτικό ορθολογισμό. Παράλληλα με την ερευνητική του δραστηριότητα αρθρογραφεί στον Τύπο και παίρνει θέση σε όλα τα σημαντικά πολιτικά ζητήματα της εποχής του. Τη δεκαετία του ’60 συνδέεται με τους ηγέτες του φοιτητικού κινήματος αλλά συγκρούεται μαζί τους όταν τάσσεται υπέρ του ριζοσπαστικού ρεφορμισμού. Από το 1971 ως το 1982 διευθύνει το Ινστιτούτο Max-Plank των κοινωνικών επιστημών και διδάσκει στα Πανεπιστήμια του Μάρμπουργκ και της Χαϊδελβέργης πλάι στον Gadamer. Το 1982 το Πανεπιστήμιο του Μονάχου αρνείται να τον εκλέξει καθηγητή, ενώ ο Τύπος της δεξιάς εξαπολύει εναντίον του οξύτατη δυσφημιστική εκστρατεία. Το 1983 επανεκλέγεται καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης όπου και διδάσκει μέχρι σήμερα ως ομότιμος καθηγητής. Το 1986 αντιπαρατέθηκε έντονα με τους συντηρητικούς ιστορικούς οι οποίοι θεωρούσαν το ναζισμό ως μια αμυντική απάντηση στην εμφάνιση του κομμουνισμού. Τα τελευταία χρόνια, τόσο με τα βιβλία όσο και με τα άρθρα του, ασχολείται με τη σχέση μεταξύ της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της πολυπολιτισμικότητας, με την κρίση του κράτους-έθνους, την παγκοσμιοποίηση, καθώς και με τα προβλήματα της βιοηθικής, του ρατσισμού, της μετανάστευσης και της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

 

Δημήτρης Υφαντής (Μεταφραστής)

Ο Δημήτρης Υφαντής σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κατόπιν φιλοσοφία, μουσικολογία και βυζαντινολογία στο Πανεπιστημίο Κολωνίας. Είναι αριστούχος διδάκτορας φιλοσοφίας του γερμανικού αυτού πανεπιστημίου. Στην διδακτορική του διατριβή, διερεύνησε την σημαντικότατη για την φιλοσοφία του 20ού αιώνα αντιπαράθεση του M. Heidegger με την αριστοτελική φιλοσοφία. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν κυρίως στην αρχαία φιλοσοφία (Πλάτων, Αριστοτέλης, Στοά), στην φιλοσοφία των Νεοτέρων Χρόνων (I. Kant) καί πρωτίστως σ’ εκείνη του 20ού αιώνα (φαινομενολογία, ερμηνευτική, υπαρξισμός, M. Heidegger).