Γνωσιολογία

Η γνωσιολογία, ως ακαδημαϊκός κλάδος της φιλοσοφίας που συστηματοποιεί και εξετάζει τα ζητήματα της γνώσης εν γένει και ειδικά τις σχέσεις επιστήμης-φιλοσοφίας, βρίσκεται, από το 1970 και μετά, αντιμέτωπη με δύσκολα ερωτήματα (“Τι είναι γνώση;”, “Τι είναι επιστημονική γνώση;”), τα οποία μάλιστα επιτείνονται όταν αναλογιστούμε τον κεντρικό και καθοριστικό ρόλο της παράστασης στην διαμόρφωση της νεότερης επιστήμης. Η παράσταση βέβαια δεν ανακαλύπτεται ούτε επινοείται κατά τους νεότερους χρόνους. Αυτό που αποτελεί επινόηση και κατάκτηση των νεότερων χρόνων και της νεότερη επιστήμης ειδικά είναι η διαμόρφωση ενός ιδιότυπου καθεστώτος, του καθεστώτος της παράστασης – υπό το οποίο αναπτύσσονται η επιστήμη και η φιλοσοφία. Τα αδιέξοδα όμως των γνωσιοθεωρητικών εξελίξεων (κατά τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα) μας αναγκάζουν να θέσουμε ξανά τα ζητήματα των σχέσεων της επιστήμης με την γνώση και την φιλοσοφία, για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται προηγουμένως να αναρωτηθούμε πώς έχει ασκηθεί η φιλοσοφική πρακτική στο γνωσιοθεωρητικό πεδίο από τον δέκατο αιώνα και μετά. Ειδικά σήμερα, ύστερα από τις σημαντικές διακυμάνσεις του όρου γνωσιολογία (ως επιστημολογία, θεωρία της γνώσης, επιστημονική φιλοσοφία, φιλοσοφία της επιστήμης, νατουραλισμός, κ.λπ.) – Τι είναι η γνωσιολογία; Ποιο είναι το αντικείμενό της; Μπορεί να νοηθεί ως αυτόνομος και διακριτός φιλοσοφικός κλάδος, όπως επιχειρήθηκε κατά καιρούς; Τέλος, ποιο είναι το μέλλον της (αν έχει καν μέλλον!);