Γράμμα στον πατέρα

Επετειακή έκδοση για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Φραντς Κάφκα, 3 Ιουνίου 1924. ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1919, ο Φραντς Κάφκα παίρνει δυο εβδομάδες άδεια από τη δουλειά του και πηγαίνει σε ένα μικρό χωριό κοντά στην Πράγα, όπου νοικιάζει ένα δωμάτιο σε μια πανσιόν. Μοναδικός σκοπός του είναι να γράψει ένα γράμμα στον πατέρα του, στο οποίο να αποτυπώσει, μέσα από την περιγραφή πολλών περιστατικών από την παιδική του ηλικία ακόμη, την τεταμένη και αμφιλεγόμενη σχέση τους σε όλη την έκταση και το βάθος της. Ο Κάφκα είναι τριάντα έξι ετών όταν γράφει αυτό το γράμμα και ο πατέρας του εξήντα επτά, εντούτοις οι λεκτικές εκφράσεις και ο συναισθηματικός τόνος όλης της επιστολής παραπέμπουν σε ένα έντονα φοβισμένο παιδί που στέκεται με αμηχανία και δέος μπροστά στη δεσποτική πατρική φιγούρα. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το γράμμα δεν έφτασε ποτέ στον παραλήπτη του, για λόγους που μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε. Παρά ταύτα, αποτελεί ίσως ό,τι πιο κοντινό έχουμε σε μια αυτοβιογραφία του Κάφκα ρίχνοντας φως στο σκοτεινό και συνάμα υπέροχο λογοτεχνικό σύμπαν του σπουδαίου συγγραφέα. Ταυτόχρονα αποτελεί ένα βασικό κείμενο της λογοτεχνικής νεωτερικότητας και μια ισχυρή ανάλυση της αστικής ψυχογένεσης, ιδιαίτερα των ψυχολογικών ριζών της εξουσίας και της εξάρτησης. Η σπουδαιότερη όμως συνεισφορά του είναι ότι μεταφέρει ένα καίριας σημασίας μήνυμα, εξαιρετικά επίκαιρο μέχρι σήμερα, που καλό θα ήταν να λάβουν υπόψη τους και να μελετήσουν όλοι οι γονείς του κόσμου. «Το συγκινητικό γράμμα ενός γιου προς τον πατέρα του, από έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του εικοστού αιώνα. Μια από τις πιο σπουδαίες εξομολογήσεις της λογοτεχνίας». The New York Times Book Review

Franz Kafka (Συγγραφέας)

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στην Πράγα το 1883. Ήταν γιος ενός εύπορου εμπόρου εβραϊκής καταγωγής. Είχε τρεις αδελφές, οι οποίες έχασαν τη ζωή τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθώς και δύο μικρότερους αδελφούς, που όμως πέθαναν σε ηλικία δεκαπέντε και έξι μηνών αντίστοιχα. Ο Κάφκα σπούδασε νομικά και παράλληλα παρακολούθησε παραδόσεις γερμανικής λογοτε­χνίας. Στο τέλος του πρώτου έτους των σπουδών του, γνώρισε τον φοιτητή Μαξ Μπροντ, ο οποίος έμελλε να γίνει ένας από τους στενότερους φίλους του συγγραφέα μέχρι το τέλος της ζωής του. Μετά τις σπουδές, εργάστηκε ως ασκούμενος δικηγόρος στην Πράγα και στη συνέχεια σταδιοδρόμησε στον χώρο των ασφαλίσεων, αφιερώνοντας τον ελεύθερο χρόνο του στη συγγραφή.

Στο Βερολίνο ο Κάφκα γνώρισε τη Φελίτσε Μπάουερ, με την οποία αρραβωνιάστηκε δύο φορές, το 1914 και το 1917. Οι ερωτικές απογοητεύσεις, η δύσκολη σχέση με τον πατέρα του, οι οικονομικές δυσχέρειες και η ευαισθησία του επιβάρυναν την κατάσταση της υγείας του. Το 1917 διαγνώστηκε ότι πάσχει από φυματίωση. Το 1923 γνώρισε την Ντόρα Ντίμαντ και έζησε μαζί της στην Πράγα μέχρι την εισαγωγή του σε σανατόριο της Βιέννης. Πέθανε σε ηλικία 41 ετών το 1924.

Στη διάρκεια της ζωής του ο Κάφκα έγραφε διαρκώς στα γερμανικά, αλλά δημοσίευε ελάχιστα. Τα έργα του έμειναν ημιτελή. Οι μελετητές του υπολογίζουν ότι όσο ζούσε είδαν το φως της δημοσιότητας λιγότερες από 450 σελίδες, διηγήματα τυπωμένα κυρίως σε λογοτεχνικά περιοδικά.

Η Μεταμόρφωση γράφτηκε γύρω στα τέλη του 1912 και αποτελεί το μεγαλύτερο από τα διηγήματα που δημοσίευσε ο συγγραφέας όσο ζούσε. Πρωτοδημοσιεύτηκε τρία χρόνια αργότερα, τον Οκτώβριο του 1915 στο περιοδικό Weisse Blätter της Βιέννης, ενώ αμέσως μετά ακολούθησε η πρώτη έντυπη έκδοση, τον Δεκέμβριο του 1915 στον οίκο Kurt Wolff.
Ο συγγραφέας σε ένα σημείωμα στη διαθήκη του άφησε σαφή οδηγία στον στενό του φίλο Μαξ Μπροντ να καταστρέψει ό,τι υπήρχε σε ημερολόγια, χειρόγραφα, επιστολές, σημειώσεις κτλ. Ο φίλος του αγνόησε αυτές τις οδηγίες. Μετά τον θάνατο του συγγραφέα, σε επιμέλεια του Μαξ Μπροντ, εκδόθηκαν τα σημαντικότερα έργα του: Η δίκη (1925), Ο πύργος (1926), Αμερική (1927) και μια συλλογή διηγημάτων το 1931.

 

Αφροδίτη Μανουσάκη (Μεταφραστής)