Διαθήκη

Κανένας δεν φανταζόταν πόσο προφητική θα αποδεικνυόταν η “Διαθήκη” για την άλλοτε ενωμένη Γιουγκοσλαβία. Περιγράφοντας τη ζωή στο φανταστικό χωριό Κάο, ο Στεβάνοβιτς εκθέτει, ουσιαστικά, τη μοίρα του σερβικού έθνους. Σε μια χώρα-σταυροδρόμι, όπου ο πόλεμος αποτελεί τη φυσιολογική κατάσταση και η ειρήνη δεν είναι παρά σύντομο διάλειμμα ανάμεσα σε αλλεπάλληλες συγκρούσεις, ο κύριος αφηγητής, ο Λάζαρος, συμβολίζει τον άνθρωπο που ξαναγεννιέται από τις στάχτες μιας κατεστραμμένης χώρας. Κύριος, ωστόσο, πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος παραμένει ο πόλεμος, σε όλες του τις μορφές (εμφύλιος, εθνικο-απελευθερωτικός, επεκτατικός) και με βέβαιη την κατάληξή του: τίποτα και κανείς δεν γλιτώνει από αυτόν, δεν υπάρχουν νικητές και νικημένοι. Μοναδική χαραμάδα φωτός, το διάλειμμα της ειρήνης. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα, όπου φανταστικό και πραγματικό, παρελθόν, παρόν και μέλλον διαπλέκονται τεχνηέντως. Από το μελανό παραλήρημα διαρκώς αναδύεται το καυστικό χιούμορ, από τις πιο μισαλλόδοξες περιγραφές αναβλύζει μια αίσθηση γλυκιάς καθημερινότητας κι όλα, εντέλει, συντείνουν στο ότι υπάρχει ελπίδα, που όμως βρίσκεται αλλού.