Διεργασίες κοινωνικών, πολιτισμικών και θρησκευτικών ωσμώσεων κατά τη μετάβαση από την παγανιστική προς τη χριστιανική Αρμενία

Με την παρούσα μελέτη δεν επιχειρείται μια εκτενής ανάλυση των δύο θρησκειών, τόσο του αρχαίου αρμενικού πανθέου όσο και του χριστιανισμού που το διαδέχθηκε, οι οποίες αμφότερες εμβολιάστηκαν από τον ζωροαστρισμό· κυρίως αποσκοπεί στο να διερευνηθούν οι διαδικασίες πολιτισμικού διαλόγου που διαμόρφωσαν το περιεχόμενο και τις εκφράσεις του αρμενικού λαϊκού πολιτισμού στο πεδίο της θρησκευτικής λαογραφίας. Πρόκειται ασφαλώς για διεργασίες οι οποίες εγκιβωτίζονται ανάμεσα σε άλλες, γενικότερες διαδικασίες που εκτυλίσσονται ταυτόχρονα μέσα και έξω από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής εκείνη την εποχή, και οι οποίες συνδιαμορφώνουν το περιεχόμενο της κοινωνικής ζωής μέσα από την τοπική παράδοση και την ιδιαιτερότητα των εγχώριων λαϊκών πολιτισμών. Διαρθρώνεται σε τρία κεφάλαια: Στο πρώτο, που επιγράφεται Η θρησκεία τον ζωροαστρισμού στην Αρμενία, εξετάζονται οι σχέσεις του αρμενικού πανθέου με τον ζωροαστρισμό. Στο δεύτερο διερευνάται η ιστορική συνάντηση του ζωροαστρισμού με τον ιουδαϊσμό. Στο τρίτο παρουσιάζονται τόσο η μετάβαση της Αρμενίας προς τον χριστιανισμό στις αρχές του 4ου αιώνα όσο και οι αιρέσεις και τα σχίσματα που συνόδευσαν καθ’ όλη την ιστορική πορεία της τη Γρηγοριανή Αρμενική Εκκλησία. Πολύτιμος αρωγός στη μελέτη αυτή στάθηκαν τρεις πολύ περιεκτικές, αλλά συναφείς μεταξύ τους εργασίες των Archibald Herny Sayce, Mardiros H. Ananikian και Frederic Macler, οι οποίες ακολουθούν μεταφρασμένες από τα αγγλικά στο Παράρτημα του βιβλίου, καθώς και η ενδελεχής παράθεση της Βιβλιογραφίας.

Νικόλαος Ξ. Καρπούζης (Συγγραφέας)