Είναι ανώφελο να εξεγείρεσαι;

Είναι ή δεν είναι δίκαιο να εξεγείρεσαι; Ας αφήσουμε το ερώτημα ανοιχτό. Το γεγονός είναι ότι οι άνθρωποι εξεγείρονται. Και είναι μέσω της εξέγερσης που υπεισέρχεται η υποκειμενικότητα –όχι εκείνη των μεγάλων ανδρών, αλλά του καθενός και της καθεμιάς– μέσα στην ιστορία και της δίνει πνοή. Μισέλ Φουκώ Το 1978, ο Μισέλ Φουκώ επισκέφτηκε δύο φορές το Ιράν και έγραψε εννέα άρθρα για τα γεγονότα της Ιρανικής Επανάστασης, η οποία οδήγησε στην ανατροπή του καθεστώτος του Σάχη και στην εγκαθίδρυση της «Ισλαμικής Δημοκρατίας». Το σύνολο των «ρεπορτάζ των ιδεών» –καρπός της συνεργασίας του με την εφημερίδα Corriere della sera– αποτελούν τον κεντρικό κορμό της έκδοσης. Συμπληρώνονται από κείμενα του Μαξίμ Ροντενσόν, μαρξιστή κοινωνιολόγου και ειδικού μελετητή των ισλαμικών κοινωνιών, τα οποία συνομιλούν με τα άρθρα του Φουκώ και εμβαθύνουν, σε θεωρητικό και ιστορικό επίπεδο, στην προβληματική του πολιτικού Ισλάμ. Επίσης, περιλαμβάνονται σχετικές συνεντεύξεις, κείμενα κριτικής από μια φιλελεύθερη και φεμινιστική σκοπιά και οι απαντήσεις του γάλλου φιλοσόφου. Με φόντο τη σύγκρουση ενός φαινομενικά παντοδύναμου καθεστώτος με ένα ανυποχώρητο λαϊκό κίνημα, τα κείμενα του Φουκώ και του Ροντενσόν θίγουν κομβικά ζητήματα: τη σύνδεση του εκσυγχρονισμού και της οικονομικής ανάπτυξης με τον αυταρχισμό, τη διαφθορά, τη φτωχοποίηση και την αποικιακή συνθήκη· τη σχέση της θρησκείας και ευρύτερα της πνευματικότητας με τη ριζοσπαστική πολιτική· τη θέση της εξέγερσης μέσα στον ιστορικό κύκλο επαναστάσεων και αντεπαναστάσεων· την κρίση των κλασικών μοντέλων επαναστατικής πολιτικής και τις συνεπαγωγές της για τους κατοπινούς αγώνες.

Michel Foucault (Συγγραφέας)

Ο Μισέλ Φουκώ (1926-1984) υπήρξε από τους μεγαλύτερους δομιστές φιλοσόφους, γνωστός κυρίως για τις μελέτες του ως προς τις ένννοιες και τους κώδικες μέσω των οποίων λειτουργούν οι κοινωνίες, και ιδιαίτερα ως προς τις “αρχές του αποκλεισμού”, με τις οποίες “αποκαθαίρεται” η κοινωνία -όπως για παράδειγμα οι διακρίσεις ανάμεσα στους έμφρονες και τους παράφρονες. Στα πιο σημαντικά έργα του Φουκό συγκαταλέγονται τα εξής: “Τρέλα και παραλογισμός: ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή”, “Επιτήρηση και τιμωρία: η γέννηση της φυλακής”, “Οι λέξεις και τα πράγματα: μία αρχαιoλογία των επιστημών του ανθρώπου”, “Η αρχαιολογία της γνώσης”, “Η ιστορία της σεξουαλικότητας”.

 

 

 

Maxime Rodinson (Συγγραφέας)

Στην περίπτωση του Maxime Rodinson (1915-2004), ο συνδυασμός ηθικής ακεραιότητας και επιστημοσύνης αποτελούσε γεγονός και όχι, όπως συνήθως συμβαίνει, απλή ευχή ή κενό περιεχομένου στερεότυπο. Γεννημένος στη Μασσαλία, γιος Εβραίων μεταναστών από την Ανατολική Ευρώπη, πλάνητας στα εφηβικά του χρόνια, άδραξε τις ευκαιρίες του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος, έγινε δεκτός στην Ecole des Langues Orientales και σταδιοδρόμησε στα ανώτατα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Γαλλίας και ιδίως στην Εcole Pratique des Hautes Etudes, όπου το 1955 κατέλαβε την έδρα των Αιθιοπικών και Νότιων Αραβικών. Οι σχεδόν 800 τίτλοι της εργογραφίας του περιλαμβάνουν δημοσιεύματα φιλοσοφικού, ανθρωπολογικού, ιστορικού, κοινωνιολογικού περιεχομένου και επιγραφικής με αντικείμενο τους Αιθίοπες, τους Άραβες και γειτονικούς λαούς τους. Μαρξιστής, επί πολλά έτη μέλος του Κ.Κ. Γαλλίας, συνδύαζε στις εργασίες του την οξυδέρκεια για την κρίσιμη λεπτομέρεια με τη θεωρητική ευρύτητα, την επιστημονική αυστηρότητα με την ορμή της ιδεολογικής στράτευσης, Η βιογραφία του “Μωάμεθ”, απόπειρα ορθολογικής κατανόησης των οικονομικών και κοινωνικών καταβολών του Ισλάμ, οι μελέτες “Ισλάμ και καπιταλισμός” και “Οι Άραβες” είναι από τα γνωστότερα έργα του. Με τα δοκίμια του για το παλαιστινιακό ζήτημα, όπου καταδίκαζε την πολιτική του Ισραήλ και ταυτόχρονα προειδοποιούσε για τους κινδύνους από μια ενδεχόμενη στροφή των Αράβων διανοουμένων προς θρησκευτικά ιδεολογήματα, επηρέασε πολλούς πολιτικούς και διανοούμενους στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.

 

Παναγιώτης Τριτσιμπίδας (Μεταφραστής)

 

Δανάη Θεοδωράκη (Επιμέλεια)