Εαυτός και “άλλος”

Ένα παράδοξο φαινόμενο έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια αναφορικά με τον όρο “ταυτότητα”. Ενώ οι συζητήσεις γύρω από την έννοια αυτή και οι χρήσεις της στην ανθρωπολογία -αλλά και στις άλλες κοινωνικές επιστήμες- έχουν σημειώσει πραγματική έκρηξη, την ίδια στιγμή ο όρος “ταυτότητα” φαίνεται να μην παραπέμπει εντέλει σε συμπαγή πραγματικότητα. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι πιθανόν άσχετη και με μιαν άλλη παραδοξότητα που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες και έχει να κάνει με την αμφίδρομη κίνηση: από τη μία πλευρά οι έντονες διαδικασίες μέσα από τις οποίες ο κόσμος μας καθίσταται με αυξανόμενη πρόοδο μεγάλος και “ένας”, την ίδια στιγμή που “διασπασμένα” και μάλιστα ολοένα και μικρότερα κοινωνικά σύνολα μεταναστών, έγχρωμων πληθυσμών, γυναικών, εθνοτικών και μειονοτικών ομάδων, καθώς και πληθυσμών διασποράς, προβάλλουν ως επείγον το αίτημα για αναγνώριση διακριτής ταυτότητας. Δείγματα της ποικιλίας των προσεγγίσεων για την ταυτότητα αποτελούν οι συμβολές που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτό. Η γεωγραφική εξάπλωση των εθνογραφικών παραδειγμάτων εκτείνεται από τα Βαλκάνια ως το Σουδάν και από τις ΗΠΑ ως τη Λέσβο, με κεντρικό πυρήνα την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι θεματικές των παραδειγμάτων αναφέρονται στις έμφυλες ταυτότητες και πρακτικές, στο σώμα, το “φυσικό” και το “κοινωνικό”, και τις αναπαραστάσεις του, σε φαινόμενα εθνοτισμού, διασποράς και μετανάστευσης, καθώς και σε ζητήματα παράδοσης και νεωτερικότητας.