Εβραίοι και χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα

Το βιβλίο του Bernard Pierron αποτελεί σημαντική συμβολή στη μελέτη της ιστορίας των Εβραίων στο νεοελληνικό κράτος και ανοίγει δρόμους που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανανέωση της ελληνικής ιστοριογραφίας για τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Η ιστορία που αφηγείται το βιβλίο αρχίζει με την επανάσταση του 1821 και τελειώνει με την εκτόπιση και εξόντωση των Εβραίων της Ελλάδας στα ναζιστικά στρατόπεδα. Την επομένη της επανάστασης, στη διάρκεια της οποίας σημειώθηκαν σφαγές Εβραίων στον Μοριά και στη Μακεδονία, στο νεοσύστατο βασίλειο δεν υπάρχουν οργανωμένες εβραϊκές κοινότητες. Το 1822, η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου θεσμοθετεί αποφαστιστικά τη θρησκευτική ανοχή και την πολιτική ισότητα. Ωστόσο, ήδη στην πρώτη αυτή περίοδο του ελληνικού κράτους αναδεικνύονται οι βασικές συνιστώσες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελληνικού αντισημιτισμού. Οι διαφορετικές συνιστώσες του αντισημιτισμού (οικονομική, πολιτική, θρησκευτική) συναντώνται σύμφωνα με τον συγγραφέα στον “πολιτισμικό αποκλεισμό” (exclusivisme culturel), που προκαθορίστηκε από την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, αποτέλεσε τη βάση του ελληνικού εθνικισμού, από την εποχή της γέννησης της Μεγάλης Ιδέας μέχρι την Καταστροφή του 1922, και επηρέασε τις σχέσεις Εβραίων και χριστιανών από τις αρχές του 19ου αιώνα έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η “ταυτότητα” των ομάδων, η “κουλτούρα” τους δεν γίνεται κατανοητή με βάση έναν σκληρό πυρήνα, ούτε με βάση μια σειρά χαρακτηριστικά -τη “δική” τους ιστορία, τη διαφορετική τους θρησκεία. Χρειάζεται να σταθούμε στα ρευστά σύνορα των σχέσεών τους με τις άλλες ομάδες. Οι σχέσεις αυτές συμμετέχουν στην οργάνωση, στη δόμηση του πολιτισμού τους, στην κοινή και στην ξέχωρη ιστορία τους. Στην περίπτωση των σχέσεων Εβραίων και χριστιανών μας καλούν να αναζητήσουμε μια εβραϊκή θεώρηση στην οικουμενική κληρονομιά ή να ξαναβρούμε τα δυτικά σχήματα στον εβραϊκό πολιτισμό, μας παροτρύνουν να ξανασκεφτούμε τις σχέσεις ανάμεσα στο γενικό και το ειδικό στην ιστορική τους εξέλιξη. Το βιβλίο του Pierron είναι σημαντικό διότι εστιάζει σε αυτές ακριβώς τις σχέσεις. Είναι επίσης τολμηρό διότι φέρνει στην επιφάνεια την πιο θλιβερή πλευρά τους. (από την εισαγωγή της Ρίκας Μπενβενίστε)