Εγγραμματοσύνη και δημοκρατία στην Αθήνα του 5ου αιώνα

Ποιος συνέτασσε τα διοικητικά έγγραφα στην Αθήνα; Ήταν η εγγραμματοσύνη διαδεδομένη στην αρχαία Αττική; Ο απλός λαός μπορούσε να γράψει, να διαβάσει και να καταλάβει τις επιγραφές που ήταν χαραγμένες σε λίθο ή σε θραύσματα κεραμικής; Η Άννα Μίσιου αναλύει σε βάθος ερωτήματα ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της ποιότητας της δημοκρατίας και του πολιτισμού της Αθή­νας. Εξετάζει πώς οι κλεισθένειες μεταρρυθμίσεις, ευνοώντας την πολιτι­κή ισότητα στην εκτεταμένη γεωγραφική περιοχή της Αττικής, παρείχαν ένα καινούργιο πλαίσιο και μια νέα θεματολογία στη γραφή, ενώ προώ­θησαν την ανταλλαγή αξιόπιστων πληροφοριών ανάμεσα στους δήμους, τις φυλές και το αστικό κέντρο σε συγκεκριμένα σημαντικά ζητήματα, όπως είναι η κινητοποίηση του στρατού και η πολιτική οργάνωση του σώματος των πολιτών. Αναλύοντας διεξοδικά τη διαδικασία μέσω της οποίας οστρακίζονταν οι Αθηναίοι πολιτικοί και εξετάζοντας εκ νέου τη συμμετοχή των απλών πολιτών στη Βουλή των Πεντακοσίων, η Μίσιου αμφισβητεί την κυρίαρχη άποψη ότι η εγγραμματοσύνη δεν υπήρξε δια­δεδομένη μεταξύ των Αθηναίων, και υποστηρίζει ότι η εγγραμματοσύνη ήταν εκείνη που διασφάλιζε την αποτελεσματική λειτουργία της αθηναϊ­κής δημοκρατίας.

Άννα Μίσιου (Συγγραφέας)

Η Άννα Μίσιου (1943-2011) γεννήθηκε στην Κα­τερίνη Πιερίας και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστο­τέλειο Πανεπιστήμιο και εκπόνησε τη διδακτο­ρική της διατριβή στη Σχολή Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ (1986). Υπήρ­ξε υπότροφος στο Πρόγραμμα Ελληνικών Σπου­δών του Πανεπιστημίου του Πρίνστον (Stanley J. Seeger fellowship) και στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Εργά­στηκε ως επιστημονική συνεργάτιδα στο Ινστι­τούτο Νεοελληνικών Σπουδών (1974–1975), ως βοηθός στο σπουδαστήριο Κλασικής Φιλολογίας και Αρχαίας Ιστορίας και στην έδρα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχο­λής του ΑΠΘ (1975), ως ειδική επιστήμων στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτε­λείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1987–1988) και στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστη­μίου (1989–1990). Επί δύο δεκαετίες δίδαξε το γνωστικό αντικείμενο της Αρχαίας Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπι­στημίου Κρήτης, απ’ όπου συνταξιοδοτήθηκε το 2010 στη βαθμίδα της αναπληρώτριας καθηγή­τριας. Οι έρευνές της αφορούν την αθηναϊκή δημοκρατία, τη ρητορική, τις σχέσεις των δύο φύλων στην κλασική αρχαιότητα και τις σχέσεις των αρχαίων Ελλήνων με τους άλλους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου. Έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, το The Subversive Oratory of Andokides: Politics, Ideology and Decision-making in Democratic Athens (Cambridge University Press, 1992, 2007).

(Πηγή: “Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης”, 2024)

 

Έφη Μαργέλη (Μεταφραστής)

 

Γιώργος Μητρόπουλος (Επιμέλεια)