Εγκώμιο για τα μαθηματικά

Τι είναι τα µαθηµατικά; Γιατί από τις απαρχές της γέννησής τους στην αρχαία Ελλάδα η φιλοσοφία διατηρεί προνοµιακές σχέσεις µαζί τους; Το αίνιγµα αυτής της σχέσης δεν έπαψε να απασχολεί ανά τους αιώνες φιλοσόφους και µαθηµατικούς. Ο Μπαντιού επιχειρεί εδώ να το αποκρυπτογραφήσει µε τρόπο αξιοθαύµαστα κατανοητό, συνδυάζοντας παιδαγωγική σαφήνεια και απλά αλλά διαφωτιστικά παραδείγµατα. Αποφεύγοντας εξισώσεις και τεχνικούς όρους, εστιάζει στην αµιγώς εννοιολογική διάσταση των µαθηµατικών και στην εµπλοκή τους στη συγκρότηση του φιλοσοφικού λόγου υπό µορφή ανεξάλειπτης συνθήκης. Αναδεικνύει ότι χάρη στην ορθολογική έννοια της «απόδειξης» τα µαθηµατικά ήταν η πρώτη µορφή σκέψης που χειραφετήθηκε από την αυθεντία της θρησκευτικής υπερβατικότητας, τα θέσφατα της παράδοσης, τη σαγήνη των µυθολογικών αφηγήσεων, την εξ αποκαλύψεως αλήθεια – κάτι που αποτέλεσε συνθήκη απόλυτα αναγκαία για την ανάδυση της φιλοσοφίας. Υπό αυτό το πρίσµα σχολιάζει το καθεστώς των µαθηµατικών στη σκέψη όλων των µεγάλων φιλοσόφων από τον Παρµενίδη ως τον Βιττγκενστάιν. Για τον Μπαντιού τα µαθηµατικά δεν είναι µια γλώσσα φορµαλιστικών κατασκευών αλλά µια µορφή σκέψης. Τα µαθηµατικά είναι η ίδια η οντολογία, δηλαδή η εξερεύνηση και η αποτύπωση όλων των µορφών πολλαπλότητας, “γιατί ό,τι υπάρχει είναι µια µορφή πολλαπλότητας”, όποια κι αν είναι η υλική του υπόσταση. Γι’ αυτό και οι δοµές που περιγράφουν τα µαθηµατικά απαντώνται στους πλέον ετερόκλητους τοµείς της φύσης και της ανθρώπινης εµπειρίας. Πλέκοντας το εγκώµιο των µαθηµατικών και της φιλοσοφίας, ο Μπαντιού επισηµαίνει την επείγουσα ανάγκη επούλωσης του ρήγµατος που επέφερε στην αµοιβαία σχέση τους η νεωτερικότητα.

Alain Badiou (Συγγραφέας)

Ο Αλαίν Μπαντιού γεννήθηκε το 1937 στο Μαρόκο. Ως φιλόσοφος ανέπτυξε ζωηρό ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και την τυπική λογική. Ως συγγραφέας είναι δύσκολο να ταξινομηθεί. Ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1960 δημοσιεύοντας μυθιστορήματα, τα οποία ακριβέστερα θa περιγράφονταν ως “εκτεταμένα ποιητικά πεζά”. Στη συνέχεια εγκαταλείπει τη λογοτεχνία της “μυθοπλασίας” για να αφοσιωθεί στη λογική και τη φιλοσοφία. Την ίδια εποχή η πολιτική καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της ζωής του και της κριτικής σκέψης του. Λαμβάνει ενεργό μέρος στα γεγονότα του Μάη του ’68, παθιασμένος από τη μαοϊκή Κίνα, και ασχολείται επίσης με τις διάφορες μορφές του εργατικού κινήματος. Διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον Antoine Vitez, ο οποίος σκηνοθέτησε την “Echarpe rouge”. Έχει γράψει πολλά δοκίμια για το θέατρο που δημοσίευσε στο “Rhapsodie pour le theatre” και στο “Beckett, l’increvable desir”. Είναι επίσης διευθυντής προγράμματος στο College International de Philosophie. Το πολύπλευρο φιλοσοφικό έργο του συμπυκνώνεται στο βιβλίο του “L’etre et l’evenement”, που κυκλοφόρησε το 1988. Tα τελευταία χρόνια έχει εντείνει τη θεατρική του δραστηριότητα. Aπό το 1994, που ανέβηκε στο Φεστιβάλ της Aβινιόν το έργο του “Ahmed le subtil ou Scapin 84”, συνεργάζεται με τον Christian Schiaretti και την Comedie de Reims. Aκολούθησαν οι παραστάσεις “Ahmed philosophe”, “Ahmed se fache” και τέλος, “Les Citrouilles”, που βασίζεται στους “Βατράχους” του Αριστοφάνη. Επιστρέφει το 1997 στο χώρο της μυθιστορηματικής πρόζας με το βιβλίο “Calme bloc ici-bas”, το οποίο έχει ως σημείο εκκίνησης τους “Άθλιους” του Ουγκώ. Δίδαξε επί τριάντα χρόνια, ως λέκτορας και στη συνέχεια ως καθηγητής, στο Πανεπιστήμιο Paris-VIII (πειραματικό πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε αμέσως μετά τον Mάη του ’68). Σήμερα είναι διευθυντής του Tμήματος Φιλοσοφίας της Ecole Normale Superieure.

 

Gilles Haéri (Συγγραφέας)

 

Φώτης Σιατίτσας (Μεταφραστής)