Εθνική ταυτότητα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης

Ζούμε σε έναν κόσμο έντονων και συχνά αντιφατικών εξελίξεων που αναστατώνουν τις -ήδη ταραγμένες- κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες της ύπαρξής μας. Η αλληλεπίδραση και ποικιλότητα των γεγονότων και η σύγκρουσή τους με ό,τι έχουμε μάθει να θεωρούμε σταθερό σημείο αναφοράς αποτελεί χαρακτηριστικό των τελευταίων δεκαετιών αλλά και πηγή σύγχυσης για τους πολίτες. Αυτή τη σύγχυση επιχειρεί η συγγραφέας να ξεδιαλύνει στο παρόν βιβλίο. Κεντρικό σημείο αναφοράς αυτής της διανοητικής απόπειρας αποτελεί η εθνική ταυτότητα, μια κοινωνική και πολιτική ταυτότητα που οι άνθρωποι, ως μέλη των εθνικών συλλογικοτήτων, αποκτούν από πολύ νωρίς στη ζωή τους και που, ως συλλογική ταυτότητα, αποτελεί μια αναγκαιότητα εδραιωμένη στην ψυχοσύνθεση του κάθε ατόμου και στις ασυνείδητες ορμές και επιθυμίες του. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο εθνικισμός έχει αποτελέσει, και συνεχίζει να αποτελεί, μια ιδιαιτέρως ελκυστική ιδεολογία που κινητοποιεί τις μάζες και χειραγωγεί με πρωτοφανή επιτυχία τις ισχυρές εθνικές ταυτίσεις των ατόμων. Παρ’ όλ’ αυτά, υποστηρίζεται ευρέως κατά τις τελευταίες δεκαετίες ότι μια άλλη διαδικασία, και ιδεολογία, η παγκοσμιοποίηση, καθιστά παρωχημένο τον εθνικισμό και, συνεπώς, θέτει σε κίνδυνο τα εθνικά κράτη και αποδυναμώνει τις εθνικές ταυτότητες. Όμως, πληθώρα εμπειρικών στοιχείων υποδεικνύουν ότι κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί και ότι, απεναντίας, οι εθνικές ταυτότητες έχουν ενδυναμωθεί στην αυγή του 21ού αιώνα. Στο βιβλίο αυτό, η συγγραφέας παραθέτει τα σχετικά στοιχεία και επιχειρήματα, ενώ ταυτόχρονα αναζητεί τους λόγους για τους οποίους έχει διαδοθεί και επικρατήσει αυτή η άποψη αναφορικά με την παγκοσμιοποίηση. Κατά την αναζήτηση αυτή προτείνει απαντήσεις σε παρεμφερή και ουσιώδη ζητήματα, όπως: Τι είναι ο εθνικισμός και τι η παγκοσμιοποίηση; Τι είναι το έθνος και η εθνική ταυτότητα; Για ποιους λόγους τα άτομα επιζητούν την ένταξή τους σε συλλογικές ομάδες; Γιατί και υπό ποίες συνθήκες γίνονται αυτές οι ομάδες χειραγωγήσιμες και ποιος ο ρόλος των πολιτικών ιδεολογιών στην όλη διαδικασία; Και, τέλος, ποιο το μέλλον τον εθνικών ταυτοτήτων στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης; Η στενή σύνδεση ανάμεσα στην πορεία της παγκοσμιοποίησης και στην αναγέννηση του εθνικισμού είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα στη σύγχρονη κοινωνική και πολιτική σκέψη. Είναι επίσης ένα ζήτημα που δεν έχει επαρκώς μελετηθεί, και το παρόν βιβλίο αποτελεί μια νέα προσέγγισή του, που θα προκαλέσει το ενδιαφέρον και θα θέσει ερωτήματα στους θεωρητικούς των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών. Πρέπει να διαβαστεί από τον καθένα που ενδιαφέρεται για το μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου. (John Gray, Professor of European Thought, London School of Economics)