Εμείς και το Ισλάμ – Η συνάντηση του ελληνισμού με τον αραβο-μουσουλμανικό κόσμο

Η επανεμφάνιση των θρησκευτικών πολέμων, η ισχυροποίηση του ισλαμικού κόσμου και η εξάπλωση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας κάνουν και πάλι επίκαιρη την αναζήτηση των αιτίων που ωθούν τον σύγχρονο άνθρωπο να αναζητά την καταφυγή στο μεταφυσικό. Η ανάπτυξη μιας αυτόνομης έρευνας για το φαινόμενο καθ’ εαυτό έχει μεγάλη σημασία, εφόσον οι ελληνορθόδοξοι πληθυσμοί υπήρξαν από τους πρώτους που συναντήθηκαν με το Ισλάμ κατά την έξοδό του από την Αραβική Χερσόνησο. Επιπλέον, η σύγχρονη Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται στο σύνορο των δύο κόσμων, έστω και αν τα όρια δεν είναι συμπαγή και αδιάβατα. Η παρούσα μελέτη εστιάζει στην πρώτη αραβική περίοδο του Ισλάμ. Παράλληλα διερευνώνται οι συνθήκες εντός των οποίων αναπτύχθηκε το εξτρεμιστικό Ισλάμ και επανεμφανίστηκε η έννοια του Ιερού Πολέμου (τζιχάντ). Ορίζεται επίσης το σύστημα αναφοράς, το “εμείς”, μέσω του οποίου προσεγγίζεται το ισλαμικό φαινόμενο. Παρουσιάζονται οι παράγοντες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του νέου ελληνισμού, καθώς και η μορφή και οι τρόποι σύνθεσης της ταυτότητάς του. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η ιστορία του Ισλάμ από την εμφάνισή του στις έρημους της Αραβίας. Παρακολουθείται η ανάπτυξη της νέας θρησκείας, η σχέση της και οι διαφορές της με τις άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες. Παρατίθενται οι βασικές της απόψεις, οι μηχανισμοί διάδοσης, η επεκτατική πολιτική των πρώτων χαλιφών, καθώς και η πολύμορφη συνάντηση του ελληνισμού με τον ισλαμικό κόσμο. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο Εμιράτο της Κρήτης, ένα ιδιαίτερο αραβικό κράτος του 9ου-10ου αιώνα μ.Χ. Στο τέλος παρουσιάζεται η μεγάλη σύγκρουση του Ισλάμ με τη Δύση, όπως αποτυπώθηκε με τον μουσουλμανικό Ιερό Πόλεμο και τις χριστιανικές Σταυροφορίες.

Βλάσης Αγτζίδης (Συγγραφέας)

Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικές Σχολής του ΑΠΘ με βασικές του σπουδές τα μαθηματικά και τη Η/Υ. Το θέμα της διατριβής του αφορούσε τον ελληνικό Τύπο της Σοβιετικής Ένωσης την περίοδο του μεσοπολέμου. Για το φαινόμενο του παρευξείνιου ελληνισμού και τη διερεύνησή του συνεργάστηκε με το Α.Π.Θ., το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και το Πανεπιστήμιο Bordeux III (Γαλλία). Έχει εκδόσει αρκετά βιβλία, όπως: -“Ποντιακός ελληνισμός: Από τη γενοκτονία και το σταλινισμό ως την περεστρόικα” το 1990 -“Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης: Οι συνέπειες για τον Ελληνισμό” το 1992 -“Οι άγνωστοι Έλληνες του Πόντου” (επιμέλεια) το 1995 -“Πόντος: Ένα ανοιχτό ζήτημα”, το 1996, “Παρευξείνιος διασπορά: Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές περιοχές του Εύξεινου Πόντου” το 1997, “Οι Νιώτηδες της Κρήτης: Μια οικογένεια στις κρητικές επαναστάσεις” το 2000 κ.ά.. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για τη συγγραφή της “Ιστορίας της ελληνικής διασποράς στα βορειοανατολικά παράλια του Εύξεινου Πόντου”, 1995, καθώς και δύο φορές με Εύφημο Μνεία από το Υπουργείο Εξωτερικών για τον απεγκλωβισμό των Ελλήνων της Αμπχαζίας από την εμπόλεμη περιοχή (1993) και τη συγκρότηση του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) το 1996. Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά, αλλά και στην ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Τα άρθρα του, που ξεπερνούν τα 200 δημοσιεύτηκαν στα εξής έντυπα: Ελευθεροτυπία, Έθνος, Οικονομικός Ταχυδρόμος, Άρδην, Ιστορικά, Έρεισμα, Ελλοπία, Επίκαιρη (Κύπρος), Εθνικός Κήρυξ (Νέα Υόρκη), Υπέρ (Λος Άντζελες), Ελληνική Διασπορά (Τιφλίδα), Akropoli (Μόσχα), Journal of refugee studies (Oξφόρδη), Pogrom (Γερμανία). Διετέλεσε ειδικός σύμβουλος στο υφυπουργείο Εξωτερικών, αρμόδιο για τον απόδημο ελληνισμό. Υπηρέτησε σε θέση συμβούλου στο Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Δίδαξε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Δίδαξε επίσης στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το μάθημα για το συλλογικό τραύμα και τη διαχείριση της μνήμης. Από το 2009 επιμελείται το Σεμινάριο Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δήμου Κηφισιάς. Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα σχετίζονται με το σοβιετικό Μεσοπόλεμο και την ιστορία του σοβιετικού ελληνισμού, την ελληνική Διασπορά, καθώς και με τη διαδικασία μετάβασης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εποχή των εθνών-κρατών και με την ιστορική εμπειρία του ελληνισμού στη Μικρά Ασία.