Ενσώματος νους, πλαισιοθετημένη γνώση και εκπαίδευση

Η μελέτη της ανθρώπινης δράσης, επικοινωνίας και γνώσης μέσα από την προοπτική του σώματος είναι ένας καινούργιος ορίζοντας εξερεύνησης της ενσώματής μας ύπαρξης και των σχέσεων μας με τους άλλους ανθρώπους. Ο υπερνοησιαρχισμός (ορθολογισμός) και αφαιρετικός αντικειμενισμός της Δυτικής πολιτισμικής παράδοσης και μαζί μ’ αυτόν οι περισσότερες προσεγγίσεις της φιλοσοφίας, της ψυχολογίας, της ιστορίας, της κοινωνιολογίας, αλλά και των επιστημών της αγωγής έχουν σε μεγάλο βαθμό αγνοήσει τις θεμελιακές σχέσεις του σώματος με τις γνωστικές (γνωσιακές), επικοινωνιακές και πολιτισμικές διαδικασίες, λειτουργώντας στη βάση ποικίλων δυισμών (δυαδισμών): νου-σώματος, νόησης-εμπειρίας, υποκειμένου-αντικειμένου, ουσίας-φαινομένου, οργανισμού-περιβάλλοντος, φύσης-πολιτισμού, κοινωνίας-ατόμου, δημόσιου-ιδιωτικού, γλώσσας-ομιλίας κ.ά. Σκοπός του διεπιστημονικού αυτού συλλογικού βιβλίου είναι η παρουσίαση της σύγχρονης προβληματικής (θέσεις, κριτικές διαμάχες, διλήμματα, παρανοήσεις, καταχρήσεις) και των πρόσφατων ερευνητικών πορισμάτων σχετικά: (1) με τη φύση του σώματος, (2) τις κοινωνικο-ιστορικές και πολιτισμικές διαστάσεις του σώματος, (3) το ρόλο που το σώμα παίζει στις γνωστικές (γνωσιακές), μαθησιακές, αναπτυξιακές, επικοινωνιακές, διαπροσωπικές, κοινωνικο-ηθικές και ψυχοθεραπευτικές διαδικασίες, (4) τις σωματικές βάσεις της καλλιτεχνικής/αισθητικής δημιουργίας και επικοινωνίας και (5) το ρόλο που παίζει το σώμα στη θρησκεία και στην κατασκευή νέων μορφών υποκειμενικότητας. Περιέχονται οι ενότητες: Μέρος Πρώτο Σώμα και κοινωνικο-ιστορικές και πολιτισμικές διαδικασίες Κεφάλαιο 1 Μάριος Α. Πουρκός, “Πέρα από τις νεωτερικές και μετανεωτερικές αναγνώσεις του σώματος: προς μια οικο-σωματικο-βιωματική προσέγγιση” Κεφάλαιο 2 Γεώργιος Αλεξιάς, “Κυβερνο-Οργανισμοί (Cyborgs), Δυνητικά Σώματα (Virtual Bodies), Μετα-Σώματα: Επιστημονική φαντασία ή εναλλακτικές μορφές σωματοποίησης;” Κεφάλαιο 3 Θανάσης Αλεξίου, “Η πολιτική οικονομία του σώματος: από το πραγμοποιημένο σώμα στο Άκεντρο σώμα” Μέρος Δεύτερο Σώμα, γνώση, ηθικοί προσανατολισμοί και εναλλακτικές ψυχοπαιδαγωγικές προσεγγίσεις Κεφάλαιο 4 Μάριος Α. Πουρκός, “Προσεγγίσεις των εννοιών και κατηγοριών: προς μια οικο-σωματικο-βιωματική προσέγγιση και μια βιωματική, ευρετική και διαλογική/ επικοινωνιακή ψυχοπαιδαγωγική” Κεφάλαιο 5 Γεώργιος Μαραγκός, “Ωσεί παρόντα μέλη” Κεφάλαιο 6 Μάριος Α. Πουρκός, “Ηθική δράση και διαδικασίες διαμόρφωσης των ηθικών προσανατολισμών των δύο φύλων: προς μια οικο-σωματικο-βιωματική προσέγγιση και μια βιωματική, ευρετική και διαλογική/ επικοινωνιακή ψυχοπαιδαγωγική” Μέρος Τρίτο Σώμα, παιδί και εκπαίδευση: πρακτικές ελέγχου του σώματος και δημιουργικές διαστάσεις της σωματικής δράσης Κεφάλαιο 7 Βασιλική Ρήγα, “Ιστορία του σώματος: από τις φιλοσοφικές προσεγγίσεις στο σύγχρονο “Κίνημα της Σωματικότητας” στην εκπαίδευση” Κεφάλαιο 8 Γεώργιος Τζάρτζας, “Αλληλοδιδακτικό σχολείο: το σώμα στην εκπαίδευση” Κεφάλαιο 9 Μένη Τσίγκρα, “Έλεγχος του σώματος στο νηπιαγωγείο” Κεφάλαιο 10 Μανόλης Δαφέρμος, “Σωματική ανεπάρκεια και εκπαίδευση: η περίπτωση ενός σχολείου για παιδιά με ταυτόχρονη απώλεια όρασης και ακοής” Κεφάλαιο 11 Πήλιος – Δημήτρης Λ. Σταύρου, “Σωματικό σχήμα και εικόνα του σώματος” Κεφάλαιο 12 Καλλιόπη Τρούλη, “Η σημασία και ο ρόλος της ψυχοκινητικής αγωγής στην προσχολική εκπαίδευση” Μέρος Τέταρτο Σώμα και μη λε��τική επικοινωνία στην εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία Κεφάλαιο 13 Παναγιώτης Ι. Σταμάτης, “Πρωταρχικές μορφές μη λεκτικής επικοινωνίας και η σπουδαιότητά τους στην αναπτυξιακή και παιδαγωγική/μαθησιακή διαδικασία” Κεφάλαιο 14 Μαρία Μαλικιώση – Λοΐζου και Ελισάβετ Σπόντα, “Ο ρόλος της λεκτικής και μη-λεκτικής επικοινωνίας στη μαθησιακή διαδικασία του νηπιαγωγείου” Μέρος Πέμπτο Σώμα και τέχνη (σωματικές διαστάσεις της καλλιτεχνικής/ αισθητικής δημιουργίας και επικοινωνίας) Κεφάλαιο 15 Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος, “Όσμωση του σώματος και του κόσμου στις “Ανθρωπομετρίες” του Yves Klein” Κεφάλαιο 16 Ανδρέας Φουντουλάκης, “Βίωμα, αναπαράσταση και γνώση στις “Θεσμοφοριάζουσες” του Αριστοφάνη” Κεφάλαιο 17 Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος, “Πρόσωπο, σώμα και ψυχή στον “Χαρμίδη” του Πλάτωνος” Κεφάλαιο 18 Γιάννης Κιουρτσάκης, “Από το κάτω μέρος του σώματος στο συλλογικό σώμα: το παράδειγμα του Καραγκιόζη” Μέρος Έκτο Σώμα και διαδικασίες κατασκευής νέων μορφών υποκειμενικότητας Κεφάλαιο 19 Ελένη Ανδριάκαινα, “Σώμα, εαυτός και ασθένεια: η εναλλακτική ολιστική ιατρική και ο ρόλος της ψυχοθεραπείας και της συμβουλευτικής στην κατασκευή νέων μορφών υποκειμενικότητας” Κεφάλαιο 20 Ελευθερία (Ρόζα) Βασιλάκη, “Σώμα, σεξ και σεξ-ειδήμονες: από τη μεταφυσική της ψυχής στη μεταφυσική του σώματος” Μέρος Έβδομο Σώμα και ψυχοθεραπευτικές διαδικασίες Κεφάλαιο 21 Ρόμπερτ Μέλλον, “Σώμα και συμπεριφορά: μια συμπεριφοριστική ερμηνεία της αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας μέσω της Τέχνης” Κεφάλαιο 22 Κωνσταντίνα Ζγαντζούρη, “Εικόνα του σώματος και του εαυτού στη σχιζοφρένεια και δυνατότητες αναδόμησης μέσω της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας” Κεφάλαιο 23 Ηλίας Ε. Κουρκούτας, “Εικόνα του σώματος και ενδοψυχική/ διαπροσωπική δυναμική στην ψυχογενή ανορεξία: φιλοσοφία και τεχνικές παρεμβατικών προσεγγίσεων” Μέρος Όγδοο Σώμα και θρησκεία Κεφάλαιο 24 Κυριάκος Σταυριανός, “Η διδασκαλία του Ιωάννη του Χρυσοστόμου για το ανθρώπινο σώμα” Κεφάλαιο 25 Χρυσή Καρατσινίδου, “Κενωτική παράδοση και σώμα στον Μ. Μπαχτίν” Κεφάλαιο 26 Halina Grzymala – Moszczynska, “Body and Religious Experience”