Εξομολογήσεις ενός νέου μυθιστοριογράφου

Ο Ουμπέρτο Έκο δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα, “Το όνομα του ρόδου”, το 1980, όταν ήταν κοντά στα πενήντα του. Σε αυτές τις “εξομολογήσεις”, ο συγγραφέας, τώρα που πλησιάζει τα ογδόντα, ανατρέχει στη μακρά σταδιοδρομία του ως θεωρητικού καθώς και στο πιο πρόσφατο μυθοπλαστικό έργο του, και διερευνά τον γόνιμο συνδυασμό τους. Αρχίζει διερευνώντας τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και μη μυθοπλασίας – διασχίζει αυτά τα σύνορα με θαυμάσιο τρόπο, άλλοτε παιχνιδιάρικα και άλλοτε σοβαρά. Η καλή μη μυθοπλασία, όπως υποστηρίζει, κατασκευάζεται σαν μια αστυνομική ιστορία, και ένας ικανός μυθιστοριογράφος χτίζει με ακρίβεια λεπτομερείς κόσμους μέσω της παρατήρησης και της έρευνας. Ο Έκο περιηγείται στη δημιουργική του μέθοδο και θυμάται πώς σχεδίασε τις μυθοπλαστικές του επικράτειες. Άρχισε με συγκεκριμένες εικόνες, έκανε επιλογές ως προς τη χρονική περίοδο, την τοποθεσία και τη φωνή, συνέθεσε ιστορίες που θα άρεσαν τόσο σε εκλεπτυσμένους αναγνώστες, όσο και σε εκείνους που αρέσκονται σε λαϊκά αναγνώσματα. Η μείξη του πραγματικού και του μυθοπλαστικού αγγίζει τους κατοίκους τέτοιων επινοημένων κόσμων. Γιατί συγκινούμαστε μέχρι δακρύων για τα δεινά ενός χαρακτήρα; Με ποια έννοια η Άννα Καρένινα, ο Γκρέγκορ Σάμσα και ο Λέοπολντ Μπλουμ “υπάρχουν”; Ο Έκο, όντας συγχρόνως μεσαιωνολόγος, φιλόσοφος και μελετητής της νεότερης λογοτεχνίας, μας εντυπωσιάζει ιδίως όταν αναλογίζεται τις απολαύσεις της απαρίθμησης. Δείχνει ότι η ταπεινή λίστα, η δυνάμει ατέλειωτη σειρά, μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε στιγμιαία το άπειρο και να προσεγγίσουμε το άφατο. Αυτός ο “νέος μυθιστοριογράφος” είναι ένας δάσκαλος που έχει σοφά πράγματα να μας μεταδώσει όσον αφορά στην τέχνη της μυθοπλασίας και τη δύναμη των λέξεων.

Umberto Eco (Συγγραφέας)

Ο Ουμπέρτο Έκο, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας, μυθιστοριογράφος, γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε στις 5 Ιανουαρίου του 1932. Φημολογείται ότι το επώνυμο “Έκο” είναι το αρκτικόλεξο των λέξεων “Ex Caelis Oblatus”, που σημαίνει “θεϊκό δώρο”. Ακολούθησε σπουδές μεσαιωνικής φιλοσοφίας και λογοτεχνίας και έκανε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 καθηγητής της Σημειολογίας στο Μιλάνο. Το 1971 το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια του προσέφερε τη θέση του τακτικού καθηγητή της Σημειολογίας και το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Μελετών. Επίσης, ήταν διευθυντής του περιοδικού “VS”. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 70, άρχισε να γράφει τα μυθιστορήματα του, κάνοντας την αρχή με “Το όνομα του Ρόδου”, που τιμήθηκε με το βραβείο Strega το 1981 και το Medicis Etranger το 1982, ενώ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Ο Έκο περνούσε τον καιρό του με τη γυναίκα του και δύο παιδιά τους ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (ένα διαμέρισμα-λαβύρινθο με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι. Γνώριζε άπταιστα πέντε γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, που χρησιμοποιούσε πολύ συχνά στα βιβλία του, επιστημονικά και λογοτεχνικά. Από την αρχή της καριέρας του είχε κερδίσει πολλές τιμητικές διακρίσεις και έχει κάνει δεκάδες εκδοτικές επιτυχίες. Στις πραγματείες του συγκαταλέγονται: “Opera aperta” (1962), “La struttura assente” (1968), “Θεωρία σημειωτικής” (1975), “Lector in fabula” (1979). To 1980 εμφανίστηκε ως μυθιστοριογράφος με το “Όνομα του Ρόδου”, το 1988 ακολούθησε το “Εκκρεμές του Φουκώ”.
Έφυγε από τη ζωή στις 19 Φεβρουαρίου 2016 σε ηλικία 84 ετών.

(φωτογραφία: Isolde Ohlbaum)

 

Γιώργος Λαμπράκος (Μεταφραστής)

Ο Γιώργος Λαμπράκος γεννήθηκε το 1977 στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Έχει γράψει και μεταφράσει πάνω από σαράντα βιβλία. Κείμενά του για τις τέχνες και τον πολιτισμό δημοσιεύονται τακτικά σε περιοδικά και εφημερίδες. Διατηρεί την “ιστοσανίδα” https://lamprakos.wordpress.com/