Επικίνδυνες σχέσεις

… Έτσι, αντί να δημιουργήσουμε, όπως πασχίζουμε, μία διαπρεπή μηχανορράφο, δημιουργούμε μια εύκολη γυναίκα. Και δεν γνωρίζω ανιαρότερο πράγμα από την ανόητη ευκολία των γυναικών να παραδίδονται δίχως να γνωρίζουν πώς και γιατί, μόνο και μόνο επειδή είναι ανίκανες να αντισταθούν στην πρώτη τυχούσα επίθεση. Οι γυναίκες αυτές είναι αποκλειστικά και μόνο μηχανές ηδονής. … Όχι, δεν θα χαρεί τις απολαύσεις της αμαρτίας και τις τιμές της αρετής. Δεν μου αρκεί να την κατέχω· επιθυμώ να μου παραδοθεί με τη θέλησή της. Δεν με ενδιαφέρει να την πλησιάσω αλλά να επιτύχω την ομολογία του έρωτά της. … Θα διαπιστώσετε ότι δεν απομακρύνθηκα ούτε κατά κεραίαν από τις αρχές της ερωτικής τέχνης, από τις αρχές της πολεμικής τέχνης δηλαδή. … Θα έχετε δίκιο να με κοροϊδέψετε. Κοροϊδέψτε με λοιπόν κι ας μιλήσουμε για άλλα πράγματα. Για άλλα πράγματα, Για τα ίδια δηλαδή, το ίδιο πράγμα, τις γυναίκες. Τις γυναίκες προς κατάκτησιν ή τις γυναίκες προς απώλεια ή και τα δύο μαζί. … Συντάσσω μία κατήχηση της ερωτικής κραιπάλης προς χρήσιν της μαθήτριάς μου. Αυτό το κορίτσι είναι πραγματικά σαγηνευτικό! Αυτή η αντίθεση ανάμεσα στην αφελή της γλυκύτητα και την ωμότητα της γλώσσας εντυπωσιάζει. “Το βιβλίο αυτό, αν καίει, δεν μπορεί να καίει παρά με τον τρόπο που καίει ο πάγος”. – Charles Baudelaire Οι “Επικίνδυνες σχέσεις” του Σοντερλό ντε Λακλό (1741-1803) πρωτοεκδόθηκαν στο Παρίσι το 1782. Η κοινωνία αντιμετώπισε το γεγονός ως σκάνδαλο. Η πρώτη έκδοση εξαντλήθηκε σε μερικές μέρες καθώς και οι επόμενες εκδόσεις. Ένα αντίτυπο, χωρίς τίτλο στο εξώφυλλο, βρέθηκε αργότερα στα προσωπικά υπάρχοντα της Μαρίας Αντουανέττας. Η κυκλοφορία τους επιτράπηκε επί Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ και των διαφόρων επαναστατικών κυβερνήσεων που ακλούθησαν. Απαγορεύτηκε με την κατηγορία του “επικίνδυνου” το 1825, επί βασιλείας του Καρόλου Ι΄, μαζί με τα έργα του Βολταίρου, του Ρουσσώ, του Μοντεσκιέ και του Μπωμαρσαί. Η απαγόρευση ίσχυσε ουσιαστικά σε όλον τον 19ο αιώνα. Δεν είναι παράξενο που μόνον ο Μπωντλαίρ, ο “καταραμένος ποιητής”, υποστήριξε δημόσια το έργο. Ο Λακλό είναι ένας καταδότης των ονείρων. Αποκάλυψε τα όνειρα της εποχής του, δίδοντάς τους ζωή, εισάγοντάς τα στον ευρύ χώρο των συλλογικών ονείρων, στον χώρο όπου τα προνομιούχα πρόσωπα, που έστω και για μία στιγμή μπόρεσαν να κατευθύνουν τη μοίρα τους, δίδουν τροφή στα όνειρα των κοινών θνητών. Οι “Επικίνδυνες σχέσεις” χαρακτηρίστηκαν ως “έργο εξοργιστικής ανηθικότητας”, “βιβλίο άξιο θαυμασμού και κατάρας”, ο δε συγγραφέας τους θεωρήθηκε ότι “επειδή σκιαγραφούσε τέρατα, έπρεπε να είναι τέρας ο ίδιος”. Στον 20ό αιώνα το βιβλίο απέκτησε μεγάλη κριτική εκτίμηση και δημοτικότητα, αν και η ιδέα του “κινδύνου” και του σκανδάλου παρέμεινε. Έχουν γυριστεί τρεις κινηματογραφικές ταινίες -του Roger Vadim το 1959, του Stephen Frears και του Milos Forman το 1988-1989, ενώ ο Ανατολικογερμανός συγγραφέας Heiner Muller έγραψε το “Κουαρτέτο”, θεατρικό έργο με βάση τις “Επικίνδυνες σχέσεις”. Ο τόμος συνοδεύεται από εκτενή εισαγωγή του Αντρέ Μαλρώ, εργοβιογραφία του συγγραφέα, ένα σχεδίασμα μελέτης του Μπωντλαίρ και ένα δοκίμιο του Τσβέταν Τοντόροφ.