Εχθρός εντός των τειχών – Όψεις του δωσιλογισμού στην Ελλάδα της Κατοχής

Ποιος ήταν ο πραγματικός ρόλος που διαδραμάτισαν οι δωσίλογοι κατά τη διάρκεια της κατοχής και ποιες οι σχέσεις τους με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό; Είναι ο δωσιλογισμός ένα μονοδιάστατο φαινόμενο; Ή μήπως πρέπει να ερευνηθεί στις διάφορες εκφάνσεις του, όπως αυτές εκδηλώθηκαν σε διαφορετικές περιοχές της χώρας αλλά και στο πλαίσιο των ομάδων που κινήθηκαν στη βάση εθνοτικών, πολιτικών και ιδεολογικών κριτηρίων; Πώς εντάχτηκαν οι δωσίλογοι στη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία και ποια ήταν τα κριτήρια με τα οποία η μια πλευρά κατηγορούσε την αντίπαλη για δωσιλογισμό και προδοσία; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα επιχειρούν να απαντήσουν οι συγγραφείς του τόμου, αναγνωρίζοντας ότι το νέο αρχειακό υλικό που έρχεται στο φως, η άμβλυνση των προκατασκευασμένων ιδεολογικών ερμηνειών και η ανάγκη για απροκατάληπτη ιστοριογραφική έρευνα επιβάλλουν την εξέταση υπό ένα νέο πρίσμα όλων των παραπάνω ζητημάτων καθώς και άλλων που άπτονται της ευρωπαϊκής και θεσμικής διάστασης του δωσιλογισμού. Μια πολυδιάστατη μελέτη η οποία φιλοδοξεί να αφαιρέσει το πέπλο της σιωπής και της μονόπλευρης αντιμετώπισης που για δεκαετίες κάλυπτε ένα ζήτημα-ταμπού.

Βάιος Καλογρηάς (Συγγραφέας)

Ο Βάιος Καλογρηάς γεννήθηκε το 1974 στην Καρλσρούη της Γερμανίας ως παιδί Ελλήνων μεταναστών. Κατάγεται από την Ορμύλια Χαλκιδικής και μεγάλωσε στην Ελλάδα. Σπούδασε Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία και Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης. Το 2006 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς με θέμα “Κατοχή, Αντίσταση και Συνεργασία στη Μακεδονία 1941-1944” (υπό έκδοση). Πήρε μέρος στα συνέδρια του Δικτύου Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων που διεξήχθησαν στη Σαμοθράκη (2004), την Πρέβεζα (2005) και την Αίγινα (2007). Άρθρα του δημοσιεύθηκαν στους τόμους “Οι Άλλοι Καπετάνιοι” (επιμ. Νίκος Μαραντζίδης, εκδ. Εστία) και “«Εχθρός» εντός των Τειχών” (επιμ. Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Ηλίας Νικολακόπουλος, Χάγκεν Φλάισερ, εκδ. Ελληνικά Γράμματα).

 

Mark Mazower (Συγγραφέας)

O Mark Mazower (γεν. 1958) είναι ιστορικός και συγγραφέας με ειδίκευση στη σύγχρονη Ελλάδα, την Ευρώπη του 20ού αιώνα και σε διεθνή ζητήματα. Είναι καθηγητής στην έδρα “Ιστορίας Ira D. Wallach” του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Έχει διδάξει επίσης διεθνείς σχέσεις και σύγχρονη ιστορία στα πανεπιστήμια του Σάσεξ και του Πρίνστον. Απόφοιτος των Πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Johns Hopkins, έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, τα βραβευμένα βιβλία για την Ελλάδα: “Greece and the Inter-war Economic Crisis”, 1991 (“Η Ελλάδα και η οικονομική κρίση του μεσοπολέμου”, προσαρμογή της διδακτορικής του διατριβής, βραβείο Runciman 1992, ελλ. εκδ. ΜΙΕΤ 2002), “Inside Hitler΄s Greece: The Εxperience of Οccupation, 1941-44”, 1993 (“Στην Ελλάδα του Χίτλερ: η εμπειρία της Κατοχής”, Fraenkel Prize και Longman/ History Today Book of the Year, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 1994), και “Salonika, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430-1950”, 2004 (“Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006). Επίσης, έχει επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους με ελληνικό ενδιαφέρον: “After the War was Over: Reconstructing the Family, Nation and State in Greece, 1943-1960” (επιμ.), 2000 (“Μετά τον πόλεμο”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2003), και “Networks of Power in Modern Greece” (επιμ.), 2008. Σχολιάζει τακτικά στον τύπο και το ραδιόφωνο τις τρέχουσες εξελίξεις στα Βαλκάνια. Άλλα ιστορικά βιβλία του είναι: “Dark Continent: Europe΄s 20th Century”, 1998 (“Σκοτεινή ήπειρος”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2001), “The Balkans: A Short History”, 2000 (“Τα Βαλκάνια”, ελλ. εκδ. Πατάκης, 2002), “Hitler΄s Empire: Nazi Rule in Occupied Europe”, 2008 (“Η αυτοκρατορία του Χίτλερ: Ναζιστική εξουσία στην κατοχική Ευρώπη”, ελλ. εκδ. Αλεξάνδρεια, 2009).

 

Χρήστος Νίκας (Συγγραφέας)

 

Βαγγέλης Τζούκας (Συγγραφέας)

 

Αλέξανδρος Δάγκας (Συγγραφέας)

Ο Αλέξανδρος Δάγκας γεννήθηκε το 1947 στην Αλεξάνδρεια Αιγύπτου. Σπούδασε ιστορία στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι. Σήμερα διδάσκει κοινωνική ιστορία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έχει ασχοληθεί ερευνητικά με τα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα (εργατικό κίνημα, μαζικά κινήματα) και με το εθνικό ζήτημα.

 

Vemund Aarbakke (Συγγραφέας)

 

Κωνσταντίνος Κατσάνος (Συγγραφέας)

Ο Κωνσταντίνος Κατσάνος είναι ιστορικός και διδάσκει στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.

 

Νίκος Παπαναστασίου (Συγγραφέας)

Ο Νίκος Παπαναστασίου είναι διδάσκων νεώτερης ευρωπαϊκής ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

 

Στάθης Ν. Καλύβας (Συγγραφέας)

Ο Στάθης Ν. Καλύβας είναι αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Το έργο του έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, όπως το Gregory Luebbert Best Article Award, το Mary Parker Follett Prize για το καλύτερο άρθρο και το J. David Greenstone Prize για το καλύτερο βιβλίο, που απονέμονται από τον τομέα Πολιτικής και Ιστορίας της APSA, καθώς και το Council of Graduate Schools Distinguished Dissertation Award.

 

Ελευθερία Μαντά (Συγγραφέας)

 

Νικόλαος Α. Ζάικος (Συγγραφέας)

Ο Νίκος Ζάικος είναι επίκουρος καθηγητής διεθνούς δικαίου στο Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

 

Γεωργία Κρέτση (Συγγραφέας)

 

Κώστας Γεμενής (Συγγραφέας)

 

Ηλίας Νικολακόπουλος (Επιμέλεια)

Ο Ηλίας Νικολακόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε μαθηματικά στην Αθήνα, στη Λοζάννη και στο Παρίσι και στη συνέχεια ειδικεύτηκε στην εκλογική κοινωνιολογία. Εργάστηκε επί πολλά χρόνια στο Εθνικό Κέντρο Kοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) και σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνεργάζεται τακτικά με την εφημερίδα “Τα Νέα” και τον τηλεοπτικό σταθμό “Mega Channel” για την ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων και των πολιτικών δημοσκοπήσεων. Στις δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται τα βιβλία: – “Άτλας των βουλευτικών εκλογών της 18ης Oκτωβρίου 1981”, Αθήνα 1984. – “Κόμματα και βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα 1946-1964. Η εκλογική γεωγραφία των πολιτικών δυνάμεων”, Αθήνα 1985. – “Εκλογές και κόμματα στη δεκαετία του ʼ80” (συν-επιμέλεια με τον Χ. Λυριντζή), Αθήνα 1990. – “Ο ελληνισμός της Αλβανίας” (συν-επιμέλεια με τους Θ. Βερέμη και Θ. Κουλουμπή), Αθήνα 1995. – “Κοινωνία και πολιτική. Όψεις της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, 1974-1994” (συν-επιμέλεια με τους Χ. Λυριντζή και Δ. Σωτηρόπουλο), Αθήνα 1996. -“H καχεκτική δημοκρατία: Κόμματα και εκλογές, 1946-1967”, Αθήνα 2001

 

Hagen Fleischer (Επιμέλεια)

Ο Χάγκεν Φλάισερ γεννήθηκε στη Βιέννη το 1944, σπούδασε Ιστορία στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και από το 1977 μένει στην Ελλάδα. Είναι καθηγητής νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει ειδικευτεί σε θέματα ελληνικής ιστορίας του 20ού αιώνα. Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα και διεθνείς εξεταστικές και γνωμοδοτικές επιτροπές. Έχει γράψει πολλές μελέτες, ιδίως την περίοδο (και τη μεταπολεμική “κληρονομιά”) του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, ανάμεσά τους το θεωρούμενο ως έργο αναφοράς “Στέμμα και σβάστικα: η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, 1941-1944”, από το οποίο έχουν κυκλοφορήσει δύο τόμοι.

 

Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης (Επιμέλεια)

Ο Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης είναι επίκουρος καθηγητής νεότερης και σύγχρονης ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα, έως σήμερα, ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη των διαβαλκανικών σχέσεων, με επίκεντρο τον χώρο της γεωγραφικής Μακεδονίας (19ος – 20ος αιώνας). Είναι συγγραφέας της μονογραφίας “Σωτήριος Γκοτζαμάνης: ο άνθρωπος, ο πολιτικός, ο μύθος” (Θεσσαλονίκη, 2001) και “Μετακινήσεις σλαβόφωνων πληθυσμών (1912-1930): Ο πόλεμος των στατιστικών” (Αθήνα, 2003). Είναι επίσης συνεπιμελητής του συλλογικού έργου “Ταυτότητες στη Μακεδονία” (Αθήνα, 1997).