Ζωή η πορφυρογέννητος

Τὸ κείμενο τοῦ Πλάτωνος Ροδοκανάκη παρουσιάζεται στὴν παροῦσα ἔκδοση, ὅπως αὐτὸ δημοσιεύτηκε σὲ συνέχειες στὴν ἐφημερίδα Ἐμπρός. Διατηρήθηκαν οἱ διπλοτυπίες, ὅπως καὶ οἱ πολυτυπίες τῶν λέξεων, ἀκόμα καὶ στὰ κύρια ὀνόματα, καθὼς καὶ οἱ σταθερὰ ἐπαναλαμβανόμενες ἀνορθογραφίες. Ὑστερα ἀπὸ ἔρευνα καὶ σύγκριση μὲ ἄλλα κείμενα τοῦ συγγραφέα δημοσιευμένα στὸν Τύπο περίπου τὴν ἴδια περίοδο, παρατηρήθηκε ὅτι ἡ διπλοτυπία ἢ πολυτυπία λέξεων ἀποτελοῦν πρακτικὴ τοῦ συγγραφέα, ἀλλὰ καὶ στοιχεῖο τῆς δημοσιογραφικῆς γλώσσας τῆς ἐποχῆς του. Ἄλλωστε, διατηρώντας τὴν ὀρθογραφία καὶ τὴ σύνταξη, ἀναδεικνύεται ἡ ἰδιοσυστασία τῆς γραφῆς τοῦ Πλάτωνος Ροδοκανάκη, ἡ ὁποία ὑπόκειται συγχρόνως καὶ στὶς ἐπιταγὲς τοῦ μέσου ποὺ τὴν παρουσιάζει στὸ εὐρὺ ἀναγνωστικὸ κοινό. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι καθὼς τὸ κείμενο δημοσιεύεται σὲ συνέχειες σὲ ἐφημερίδα κάποιες φορὲς εἶναι μὴ ἀναγνώσιμο, κυρίως λόγω κάποιου προβλήματος ποὺ παρουσιάζεται κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἐκτύπωσης. Σὲ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις μπαίνουν μόνο γωνιώδεις ἀγκύλες. Ὁ Πλάτων Ροδοκανάκης ἔχοντας ὠς κύριες πηγὲς γιὰ τὴ συγγραφὴ τοῦ ἔργου του τὴ Χρονογραφία τοῦ Μιχαὴλ Ψελλοῦ, ὅπως καὶ τὰ στοιχεῖα ποὺ ἀναφέρει ὁ Κ. Ν. Σάθας στὴν εἰσαγωγὴ ποὺ προηγεῖται τοῦ κειμένου τῆς Χρονογραφίας τοῦ βυζαντινοῦ ἱστορικοῦ, συνθέτει ἕνα ἰδιάζον κείμενο, ἔνα παλίμψηστο, ὅπου πέραν τῆς κύριας ἀφήγησης στὴν ὁποία δεσπόζουσα θέση ἔχει ὁ παραθεματικὸς λόγος, ἐμφανίζονται ἐκτενεῖς παρεκβάσεις, ἀναχρονίες, ἀλλὰ καὶ εἰκονοποιητικὲς περιγραφὲς ποὺ ἔχουν ἰδιαίτερη λειτουργικὴ βαρύτητα στὴν ἀφηγηματικὴ ὀργάνωση τοῦ λόγου, ἐνῶ συγχρόνως συγκροτοῦν τὴ δομὴ ἑνὸς ἐξαιρετικὰ σύνθετου καὶ πολυσχιδοῦς κειμένου.

Πλάτων Ροδοκανάκης (Συγγραφέας)

Πλάτων Ροδοκανάκης (1883-1919). Ο Πλάτων Ροδοκανάκης, γιος του δικηγόρου Παναγιώτη Σουλιώτη και της Δέσποινας Ροδοκανάκη, γεννήθηκε στη Σμύρνη και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στο Κορδελιό. Φοίτησε στη θεολογική σχολή της Χάλκης, εγκατέλειψε όμως τις σπουδές του για να έρθει στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος, αρχικά στην Ακρόπολι και στη συνέχεια σε άλλες εφημερίδες. Διευθυντής επιδομάτων για τα θύματα του πρώτου Βαλκανικού πολέμου από το 1913, προσχώρησε τρία χρόνια αργότερα στη βενιζελική παράταξη και το 1917 ανέλαβε τη διεύθυνση του βυζαντινού τμήματος στο Υπουργείο Παιδείας. Είχε νωρίτερα δημοσιεύσει διηγήματα βυζαντινής θεματικής στην εφημερίδα Εστία και ολοκληρώσει τη μελέτη Η βασίλισσα και αι βυζαντιναί αρχόντισσαι. Πέθανε στην Αθήνα. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1908 με την έκδοση της συλλογής πεζοτράγουδων De profundis ενώ παράλληλα κατά τη διάρκεια της συνεργασίας του με την Ακρόπολι δημοσίευσε σε συνέχειες το αυτοβιογραφικό κείμενο Το φλογισμένο ράσο. Ακολούθησαν εκδόσεις ποιημάτων και πεζών του, ενώ ασχολήθηκε και με τη θεατρική γραφή. Το 1912 ο θίασος της Κυβέλης Αδριανού ανέβασε τα μονόπρακτα έργα του Ο Πιερότος – Η θεατρίνα και Το Τσακάλι και πέντε χρόνια αργότερα ο θίασος της Μαρίκας Κοτοπούλη ανέβασε τον Άγιο Δημήτριο. Ο Πλάτων Ροδοκανάκης τοποθετείται χρονικά στο τέλος της λεγόμενης λογοτεχνικής γενιάς του 1880. Η γραφή του κινείται στα πλαίσια του αισθητισμού, με αναφορές στο έργο του Όσκαρ Ουάιλντ, του Ντʼ Αννούντσιο, του πρώιμου Νίκου Καζαντζάκη, του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου και τη φιλοσοφία του Φρειδερίκου Νίτσε. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, κατηγορήθηκε για λογοκλοπία από τον Κωνσταντίνο Χρηστομάνο για το βιβλίο του Το βυσσινί τετράδιο και απέφυγε την καταδίκη με την παρέμβαση του Κωστή Παλαμά. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Πλάτωνα Ροδοκανάκη βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Ροδοκανάκης Πλάτων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9α. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Γαραντούδης Ευριπίδης – Μέντη Δώρα, «Πλάτων Ροδοκανάκης», Η παλαιότερη πεζογραφία μας ΙΑ΄ (1900-1914), σ.194-211. Αθήνα, Σοκόλης, 1998, Ευαγγελίδης Τρ.Ε., «Ροδοκανάκης Πλάτων», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 21. Αθήνα, Πυρσός, 1933 και Σολωμονίδης Χρήστος Σ., «Ροδοκανάκης – Σουλιώτης Πλάτων», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 12. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

 

Παναγιώτα Δαούτη (Επιμέλεια)