Η ανθρωπολογία και τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου

Το 2005, υπερπλήρης ημερών, εμπειριών, γνώσεων αλλά και δόξας, ο Κλοντ Λεβί-Στρος καταθέτει σε μία από τις τελευταίες του τηλεοπτικές εμφανίσεις την απογοήτευση και την αγωνία του για την εποχή μας: “Διαπιστώνω τις σύγχρονες καταστροφές, την τρομακτική εξαφάνιση έμβιων ειδών, φυτικών ή ζωικών, και το γεγονός ότι, λόγω ακριβώς της σημερινής του πυκνότητας, το ανθρώπινο είδος υφίσταται μια μορφή εσωτερικής δηλητηρίασης, εάν μου επιτρέπεται ο όρος, και συλλογίζομαι το παρόν και τον κόσμο στον οποίο τελειώνω τον βίο μου: δεν είναι ένας κόσμος που μου αρέσει”. Στα τρία κεφάλαια που συνθέτουν το βιβλίο αυτό, που είναι τρεις διαλέξεις που δόθηκαν μία εικοσαετία νωρίτερα, την άνοιξη του 1986, επ’ ευκαιρία της τέταρτης επίσκεψης του στην Ιαπωνία, ο κορυφαίος ανθρωπολόγος καταδεικνύει με εκπληκτική διορατικότητα δρόμους υπέρβασης του υπερφίαλου δυτικού μεσσιανισμού που επί αιώνες ευαγγελιζόταν μια ανυπόστατη καθολική αλήθεια και μια ισοπεδωτική ενιαία κουλτούρα για ολόκληρο τον πλανήτη. “Ο δυτικού τύπου πολιτισμός έχει απολέσει το μοντέλο που έπλασε για τον εαυτό του και δεν τολμάει πλέον να το προτείνει και σε άλλους”: η τυφλή πίστη σε έναν ομοιόμορφο, ακόρεστο και μονόδρομο εξελικτικισμό που υπακούει αποκλειστικά στους νόμους της παραγωγής και της κατανάλωσης εκ των πραγμάτων καταρρέει ως μη βιώσιμη επιλογή. Την εποχή της παγκοσμιοποίησης και των ραγδαίων ανακατατάξεων, ο Κλοντ Λεβί-Στρος μάς υπενθυμίζει ότι η ανθρωπότητα ζει και αναπνέει μέσα από την πολυμορφία και την ποικιλότητα και ότι η επιστήμη έχει ελάχιστα να διδάξει και πολύ περισσότερα να διδαχθεί από τον πολιτισμικό πλούτο αρχαιότατων λαών, όπως ο ιαπωνικός, οι οποίοι προοδεύουν χωρίς να αποκηρύσσουν τις ρίζες και τις παραδόσεις τους.