Η αύρα της Σανέλ

“Ένας κόσμος τελείωνε, ένας άλλος έμελλε να γεννηθεί. Ήμουν εκεί· μια ευκαιρία παρουσιαζόταν, την άδραξα. Είχαμε την ίδια ηλικία μ’ αυτόν τον καινούργιο αιώνα: σε μένα λοιπόν απευθύνθηκε για να τον εκφράσω ενδυματολογικά. Χρειαζόταν απλότητα, άνεση, καθαρότητα στις γραμμές: κι όλα αυτά του τα προσέφερα· εν αγνοία μου. Οι πραγματικές επιτυχίες έρχονται μοιραία. […] Ιδού γιατί η οδός Καμπόν υπήρξε επί τριάντα χρόνια το κέντρο του καλού γούστου. Είχα ανακαλύψει εκ νέου την τιμιότητα, και, με τον δικό μου τρόπο, είχα αποδώσει στη μόδα την εντιμότητά της. […] Επί ένα τέταρτο του αιώνα δημιούργησα τη μόδα. Δεν θα ξαναρχίσω. Πανωλεθρία της εποχής, όχι δική μου…” Η Κοκό Σανέλ προσκάλεσε τον Πωλ Μοράν να την επισκεφτεί στο Σαιντ-Μόριτς προς το τέλος της δεκαετίας του ’40 για να του υπαγορεύσει τα απομνημονεύματά της. Οι σημειώσεις που κράτησε ο Μοράν ανασύρθηκαν έναν μόλις χρόνο μετά το θάνατο της Σανέλ το 1971. Τις επεξεργάστηκε και τις εξέδωσε το 1976. Σε κάποια σημεία σε αυτά τα επιλεκτικά, καυστικά απομνημονεύματα η μάσκα πέφτει και βλέπουμε στιγμιαία το αληθινό πρόσωπο του εύθραυστου, μοναχικού πλάσματος που έφερε την επανάσταση στο γυναικείο ντύσιμο και αναδείχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα “ιερά τέρατα” του εικοστού αιώνα. Μέσα από την καταγραφή του Μοράν, η Σανέλ μας μιλά για τη φιλία της με τη Μίσια Σερτ, για τους άνδρες στη ζωή της (τον Μπόυ Καπέλ, τον δούκα του Ουεστμίνστερ, ανθρώπους από τους κύκλους της τέχνης όπως ο Πικάσσο, ο Κοκτώ, ο Ντιάγκιλεφ, ο Στραβίνσκυ, ο Ερίκ Σατί), για τη φιλοσοφία της περί μόδας. Δεν χαρίζεται σε κανέναν. Το βιβλίο βρίθει από ευφυείς, πρωτότυπες και βαθιές σκέψεις και φράσεις. Τα απομνημονεύματα της Σανέλ, ειπωμένα με τα δικά της λόγια, δίνουν ζωηρές περιγραφές και απεικονίζουν τη δύναμη του χαρακτήρα της, αφήνοντας το βλέμμα μας να διακρίνει καθαρά στην αφηγήτρια τη γυναίκα και τη δημιουργό του οίκου Σανέλ. “Έχω διατηρήσει τον μαύρο χαρακτήρα μου σαν την καρδιά μιας χώρας που δεν συνθηκολόγησε ποτέ. Υπήρξα επαναστάτρια ως παιδί, επαναστάτρια ως ερωμένη και ως μοδίστρα, ένας αληθινός Σατανάς. […] Για να κρατήσει το ενδιαφέρον της διαφήμισης, η ραπτική παραδόθηκε στην εκκεντρικότητα, γεγονός όχι απλώς ανόητο αλλά και εντελώς παράλογο, γιατί η εκκεντρικότητα καταστρέφει την προσωπικότητα. […] Πρέπει να μιλάει κανείς για τη μόδα με ενθουσιασμό αλλά χωρίς υπερβολή· και κυρίως χωρίς ποίηση και φιλολογικές ακρότητες. Ένα φόρεμα δεν είναι ούτε αρχαία τραγωδία ούτε ζωγραφικός πίνακας· είναι μια γοητευτική και εφήμερη δημιουργία, και όχι ένα διαχρονικό έργο τέχνης. Η μόδα οφείλει να πεθαίνει και να πεθαίνει γρήγορα. […] Μιλάμε για περιποίηση του σώματος· και η περιποίηση της ψυχής πού είναι; Η περιποίηση της ομορφιάς πρέπει ν’ αρχίζει από την καρδιά και την ψυχή, αλλιώς τα καλλυντικά δεν χρησιμεύουν σε τίποτε. […] Ανέκαθεν μισούσα να βάζει κάποιος τάξη στην αταξία μου, ή στο μυαλό μου. Η τάξη είναι ένα φαινόμενο υποκειμενικό. Μισώ επίσης τις συμβουλές, όχι επειδή είμαι ξεροκέφαλη αλλά, αντιθέτως, επειδή επηρεάζομαι πολύ εύκολα. Εξάλλου οι άνθρωποι δεν σου δίνουν παρά τα παιχνίδια, τα φάρμακα και τις συμβουλές που ταιριάζουν στους ίδιους.”