Στις αρχές του 1980, μετά την πλήρη αμφισβήτηση της θέσης του συγγραφέα στο θέατρο, που εδραιώθηκε στο χειραφετητικό πνεύμα της δεκαετίας του 1960, έγινε αισθητή η ανάγκη νέων «κειμένων»· ανάγκη μιας «επανασύνδεσης με το νόημα» κι ενός νέου ποιητικού λόγου προορισμένου για τη σκηνή. Μετά τη διαπίστωση του «τέλους των λογοτεχνικών ειδών», ο θεατρικός συγγραφέας δεν μπορούσε πια να επαναπαυθεί στην ασφάλεια της κλασικής δραματικής φόρμας. Έπρεπε να την εφεύρει από την αρχή, να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, να συντονιστεί με τις σύγχρονες σκηνικές κατακτήσεις. Συνδυάζοντας ερευνητική ματιά και δοκιμιακό λόγο, το νέο βιβλίο της Δήμητρας Κονδυλάκη επιχειρεί να εντοπίσει ακριβώς πώς «επιστρέφει» σήμερα το κείμενο και ο συγγραφέας στη θεατρική σκηνή, τι μορφές παίρνει και ποιες είναι οι ιδεολογικές και αισθητικές προεκτάσεις αυτής της «επιστροφής». Εκκινώντας από την ιστορία του βιβλίου και της ανάγνωσης από τον αρχαίο κόσμο ως την εποχή μας, το πρώτο κεφάλαιο εξετάζει πτυχές της παραδοσιακής διαμάχης σκηνής και κειμένου με έμφαση στην αναζήτηση της κοινωνικής θέσης του συγγραφέα και στη θεατρική έκδοση. Το δεύτερο κεφάλαιο επικεντρώνεται στο τοπίο του «μεταδραματικού». Εστιάζοντας σε ευρωπαίους δραματουργούς, με αφετηρία κυρίως τη γαλλική και την ελληνική σκηνή από το 1980 και μετά, αναλύει βασικές κατευθύνσεις της σύγχρονης θεατρικής γραφής: υποχώρηση της πλοκής, μορφή επιτέλεσης στο μεταίχμιο των ειδών, παρτιτούρα υπαγορευμένη από τον ρυθμό αλλά και εργαστήρι ανασύνθεσης του κόσμου με τον θεατρικό συγγραφέα να διεκδικεί εκ νέου τη θέση του στην καρδιά της σκηνής. Παρότι σημαντικό μέρος της ανάλυσης αφιερώνεται στη σύγχρονη ελληνική δραματουργία, αποφεύγεται συνειδητά μια ελληνοκεντρική θεώρηση. Η κριτική οπτική διευρύνεται στο ευρωπαϊκό πεδίο λαμβάνοντας τους Έλληνες δραματουργούς ως συστατικό κομμάτι του. Το τρίτο κεφάλαιο είναι αμιγώς αφιερωμένο στη θεατρική μετάφραση. Συστηματοποιώντας εμπειρία και διδασκαλία χρόνων, στην πρώτη αυτή μελέτη για τη θεατρική μετάφραση στην Ελλάδα, η συγγραφέας μοιράζεται την αγάπη για τη μεταφραστική διαδικασία ως βιωματικό πεδίο συνάντησης με τη γλώσσα, τις ιδέες, τον κόσμο.
Δήμητρα Κονδυλάκη (Συγγραφέας)
Η Δήμητρα Κονδυλάκη είναι θεωρητικός θεάτρου, σκηνοθέτις και μεταφράστρια. Σπούδασε Επικοινωνία και ΜΜΕ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (1991-1995) και θέατρο στο Παρίσι με υποτροφία του ΙΚΥ. Έχει μεταπτυχιακή ειδίκευση στις Θεατρικές Σπουδές (Institut d’etudes theatrales, Censier Paris III) και διδακτορικό τίτλο στη Συγκριτική Λογοτεχνία (PARIS IV-Sorbonne, 2003). H διδακτορική της διατριβή αφορά τη θεατρική έκδοση στην Ελλάδα και στη Γαλλία κατά τα έτη 1980-2000 και τη συμβολή της στην ανάδυση ενός νέου “θεάτρου λόγου”. Έχει διδάξει κλασική, νεότερη και σύγχρονη δραματολογία, θέατρο και επικοινωνία και πολιτική θεατρικών εκδόσεων ως επιστημονική συνεργάτις στα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών των Παν/μίων Πατρών και Πελοποννήσου από το 2004 έως το 2012. Από το 2009 διευθύνει μαζί με τον Αντρέα Στάικο το Εργαστήριο Θεατρικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου. Έχει μεταφράσει στα ελληνικά Μαρίνα Τσβετάγεβα, Μωρίς Μαίτερλινκ, Ζαν Ζενέ, Κλωντίν Γκαλεά, Φρεντερίκ Σοντάγκ, Γκυγιώμ Γκαλιέν, Μισέλ Βιναβέρ, Καρίν Λακρουά και στα γαλλικά Δημήτρη Δημητριάδη, Γιάννη Μαυριτσάκη, Μιχάλη Βιρβιδάκη, Έλενα Πέγκα, Κωνσταντίνο Τζήκα (θέατρο).
Κριτικά κείμενά της για το σύγχρονο θέατρο έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά. Από το 2004 διευθύνει τις σειρές “Η γλώσσα του θεάτρου”, όπου έχουν εκδοθεί κείμενα των Ζαν Ζενέ, Μωρίς Μαίτερλινκ, Δημήτρη Δημητριάδη, Γιάννη Μαυριτσάκη, Ολιβιέ Πυ, και “Θέατρο: Τέχνη-Κοινωνία-Πολιτική” των Εκδόσεων Νεφέλη.
