ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Γυναίκα! Το μισό του ουρανού, το μισό της Γης. Ο Παράδεισος για κάποιους, η κόλαση για άλλους. Ούτως ή άλλως, οι γυναίκες αριθμούν πάνω από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη μας. Ασχολήθηκαν μ’ αυτήν πολλοί. Ποιητές, συγγραφείς, ζωγράφοι, καλλιτέχνες την αποθέωσαν και άλλοι της έριξαν το ανάθεμα.
Είχα την τύχη να γεννηθώ σε χωριό, κοντά στη φύση, και τα πρώτα μου ακούσματα ήταν τα κελαηδήματα των πουλιών, το ζουζούνισμα των εντόμων την άνοιξη, οι φωνές των οικόσιτων ζώων και τα μουσικά μου ακούσματα ήταν τα δημοτικά μας τραγούδια σε χαροκόπια και γιορτάσια των απλών ανθρώπων του λαού, που με ευλόγησε ο Θεός και συμμετείχα. Αγάπησα πολύ το δημοτικό μας τραγούδι, ανεκτίμητο κομμάτι της παράδοσης του λαού μας, και τώρα που ήρθαν τα δύσκολα, βάζω κι εγώ ένα λιθαράκι στην προσπάθεια που γίνεται για τη διάσωση των ιερών και των οσίων.
Δημοτικό τραγούδι, ποίηση του λαού μας μεγάλης λογοτεχνικής αξίας, σε γλώσσα στρωτή, απλή, όμορφη, με παρομοιώσεις, αλληγορίες, προσωποποιήσεις, διαμάντια και μαλάματα της ευαίσθητης ψυχής του λαού μας. Μέσα από τα τραγούδια του ο λαός εκφραζόταν. Τραγουδούσαν οι άνθρωποι τις χαρές και τις λύπες τους, τη χιλιάκριβη τη λευτεριά, την πίκρα, τα βάσανα και τα σκοτάδια της σκλαβιάς, τον έρωτα, τη χαρά της ζωής, τους αγώνες και τις αγωνίες τους, τα συναισθήματά τους. Το δημοτικό τραγούδι έρχεται από πολύ μακριά, από τις ραψωδίες του Ομήρου, τα ακριτικά, τα κλέφτικα, και φθάνει ως το σήμερα. Είναι τ’ αχνάρια, τα βήματα και η περπατησιά ενός λαού στις χιλιετηρίδες που πέρασαν. Για τη μεγάλη αξία των δημοτικών μας τραγουδιών έχουν γράψει πολλοί Έλληνες και ξένοι. Οι συλλέκτες των δημοτικών μας τραγουδιών και οι συλλογές είναι εκατοντάδες. Το δημοτικό τραγούδι είναι ένα κομμάτι της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελλήνων, είναι οι ρίζες μας και η ταυτότητά μας.
Ζώντας τα πιο πολλά χρόνια μου σε χωριά, κοντά στους απλούς ανθρώπους, γνώρισα τη δύσκολη ζωή τους με τους πολλούς κόπους και πόνους και τις λιγοστές χαρές τους. Όχι πως δεν τα γνώριζα όλα αυτά, αφού από αγροτική οικογένεια κατάγομαι.
Έζησα από κοντά το θάρρος, την εργατικότητα, τη δύναμη, την υπομονή, την επιμονή και την αποφασιστικότητά τους. Θαύμασα πολύ τις γυναίκες του λαού, τις αγρότισσες, για το πώς κατάφερναν να κάνουν τόσα πράγματα. Αυτές οι γυναίκες ήταν η μια κολόνα που στήριζαν το σπίτι, την οικογένεια. Στο σπίτι νοικοκυρές, δέσποινες, στα παιδιά δασκάλες, στους γονείς βοηθός, στον σύντροφο στήριγμα, εργάτριες στο χωράφι και στα ζώα. Και όλα αυτά σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, που ήθελε τη γυναίκα πολλά βήματα πίσω από τον άνδρα. Και όμως, οι γυναίκες αυτές πορεύονταν ολοζωής με αγάπη, αυτοθυσία, υπομονή και επιμονή για το σπίτι και τους ανθρώπους τους.
Θαυμάζοντας αυτές τις γυναίκες, με πρώτη τη ΜΑΝΑ μου, σκέφτηκα να σεργιανίσω στον όμορφο, πολύχρωμο κι ευωδιαστό χώρο του δημοτικού μας τραγουδιού και να τολμήσω να καταγράψω μέσα από τους στίχους του τι έγραψαν οι απλοί άνθρωποι του λαού για τη γυναίκα.
Φυσικά δεν είναι δυνατόν να τα συμπεριλάβω όλα, γιατί το θέμα είναι μεγάλο και πολύ εκτεταμένο. Γι’ αυτό ζητώ την κατανόηση και την επιείκεια των αναγνωστών και όλων όσοι αγαπούν τα δημοτικά τραγούδια για παραλείψεις και ατέλειες.
Γαρυφαλλιά Κατσαμπάνη-Τσαγκάρη
ΠΡΟΣΩΠΑ
Γαρυφαλλιά Κατσαμπάνη-Τσαγκάρη (Συγγραφέας)
Η Γαρυφαλλιά Κατσαµπάνη-Τσαγκάρη γεννήθηκε το 1944 στο Δώριο Τριφυλίας. Σε ηλικία επτά ετών έχασε τον πατέρα της. Τη στοιχειώδη και µέση εκπαίδευση τελείωσε στο χωριό της. Σπούδασε ένα χρόνο στο Πάντειο Πανεπιστήµιο και τέσσερα χρόνια στη Σχολή Μαιών του Μαιευτηρίου Αλεξάνδρα. Σαν µαία εργάστηκε στο δηµόσιο, σε αγροτικά ιατρεία του τόπου της, για δεκαεπτά χρόνια. Ζει στη Βαλύρα Μεσσηνίας.
Στα Γράµµατα εµφανίστηκε το 1993 και έχει εκδώσει τα πιο κάτω βιβλία:
1) “Τα χελιδόνια”, ποιήµατα για παιδιά 1993.
2) “Άλλα αλήθεια και άλλα παραµύθια”, Αφηγήµατα – Μύθοι, 1995.
3) “Στην άκρη της πόλης”, Διηγήµατα, 1996.
4) “Διέξοδος και φυγή”, Ποιητική Συλλογή, 1997.
5) “Οι λεύκες ξαναγέµισαν πουλιά”, Διηγήµατα, 1999.
6) “Μύθοι -θρύλοι -Ιστορίες”, 2001.
7) “Δηµοτικά τραγούδια και µοιρολόγια του τόπου µου”, 2004.
8) “Από καρδιάς”, Ποιητική Συλλογή, 2008.
9) “Η κυρά του λόφου”, Διηγήµατα, 2011.
10) “Τα δώδεκα παιδιά του χρόνου”, λαογραφικά, 2013.
Πολλές εργασίες της έχουν δηµοσιευτεί στα λογοτεχνικά περιοδικά: “Πνευµατική Ζωή”, “Τριφυλιακή Εστία”, “Νέα Αριάδνη”, “Έκφραση”, “Ιθώµη”, “Μαθητική Χαρά”, στις εφηµερίδες “Σηµαία”, “Φωνή”, “Μεσσηνιακός Λόγος”, “Μεσσηνιακά Νέα”, “Η Φωνή του Αγίου Νίκωνα”, “Τα νέα των Σουλιµαίων”, “Γεωργιτσάνικα Νέα” και άλλες.
Ποιήµατα και διηγήµατά της έχουν καταχωριστεί στις εξής ανθολογίες: 1) “Ανθολογίες για παιδιά και νέους”, εκδόσεις “Τοξότης”, 2) “Λογοτέχνες του καιρού µας” (Ανθολογία Νεοελληνικής Ποίησης), εκδόσεις “Πνευµατική Ζωή”, 3) “Παναθήναια 2004”, εκδόσεις ΔΕ.ΕΛ., 4) “Ανθολογία ποίησης” (1ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2005), εκδόσεις “Υδρόγειος”, 5) “Ανθολογία ποίησης -Διηγήµατος”, εκδόσεις “Πολιτιστική Συνεργασία”, 2006, 6) “Μεσσηνιακές Δηµιουργίες”, τόµοι Α’, Β’, Γ’, Δ’, Ε’ της “Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων”, που εκδόθηκαν αντίστοιχα το 2006, 2008, 2011, 2012, 2014, 7) Διεθνής Γιορτή Ποιητών Δ.Ε.ΕΑ. 2011, εκδόσεις “Σµυρνιωτάκης”, 8) “Διεθνής γιορτή ποιητών”, εκδόσεις “Σµυρνιωτάκη”, 2011 και 9) “Ποιητές και ζωγράφοι”, εκδόσεις “Σµυρνιωτάκη”, 2013.
Για το έργο της έχουν γραφτεί άριστες κριτικές και έχει τιµηθεί µε πολλές διακρίσεις από αρµόδιους φορούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Καλεσµένη από αρµόδιους φορείς έχει πραγµατοποιήσει οµιλίες σε Δηµοτικά Σχολεία, Δήµους και Πολιτιστικούς Συλλόγους.
Έχει εργοβιογραφηθεί στην “Πελοποννησιακή Λογοτεχνία” του Κώστα Σταµάτη, στη “Διαρκή Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας” του Μιχάλη Σταφυλά και στη “Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας” του Χάρη Πάτση, τόµος 14 και 27.
Είναι τακτικό µέλος της “Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών”, της “Δ.Ε.Ε.Λ.” και της “Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων” και του “Συνδέσµου Ιστορικών Συγγραφέων”.
