Η διαρκής ανασυγκρότηση των Βαλκανίων

Ο τρό­πος με τον οποίο ερ­μη­νεύ­τη­καν οι πό­λε­μοι που ση­μά­δε­ψαν τη δι­ά­λυ­ση της πρώ­ην Γι­ου­γκοσ­λα­βί­ας (1991-1999), επι­μή­κυ­ναν και δυ­νά­μω­σαν το συμ­βο­λι­κό τεί­χος που χω­ρί­ζει τα Βαλ­κά­νια από την Ευρώ­πη. Έδω­σαν νέα πνοή και εφαρ­μο­γή σε στε­ρε­ό­τυ­πα και αντι­λή­ψεις δι­α­φο­ρε­τι­κό­τη­τας και χά­σμα­τος, πολ­λές από τις οποί­ες επι­βι­ώ­νουν μέ­χρι σή­με­ρα, αν και με λι­γό­τε­ρη έντα­ση. Οι προ­σπά­θει­ες της δι­ε­θνούς κοι­νό­τη­τας και ιδι­αί­τε­ρα της Ε.Ε. να ανα­συ­γκρο­τή­σουν την πε­ρι­ο­χή με­τά την επέμ­βα­ση του ΝΑ­ΤΟ στο Κό­σο­βο το 1999, δη­μι­ούρ­γη­σαν αρ­χι­κά ένα κλί­μα αισι­ο­δο­ξί­ας, ευφο­ρί­ας και ανα­νέ­ω­σης. Εν­δει­κτι­κή έκ­φρα­ση αυτού υπήρ­ξε η εντα­τι­κή χρή­ση των όρων Δυ­τι­κά Βαλ­κά­νια και Νο­τι­ο­α­να­το­λι­κή Ευρώ­πη που συ­νυ­πάρ­χουν μέ­χρι και σή­με­ρα με τον όρο Βαλ­κά­νια. Η ανα­συ­γκρό­τη­ση των Βαλ­κα­νί­ων απο­δεί­χτη­κε μια δύ­σκο­λη υπό­θε­ση. Πα­ρά την έντα­ξη της Σλο­βε­νί­ας, της Βουλ­γα­ρί­ας, της Ρου­μα­νί­ας και της Κρο­α­τί­ας στην Ε.Ε. υπάρ­χει ακό­μα με­γά­λη αβε­βαι­ό­τη­τα για τον χρο­νι­κό ορί­ζο­ντα μι­ας με­γα­λύ­τε­ρης δι­εύ­ρυν­σης της Ε.Ε. στην πε­ρι­ο­χή. Υπ αυτή την έν­νοια, η πε­ρι­ο­χή μοι­ά­ζει να βρί­σκε­ται σε μια δι­αρ­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση. Το βι­βλίο αυτό φω­τί­ζει τις συμ­βο­λι­κές πτυ­χές αυτής της δι­α­δι­κα­σί­ας. Αναμ­φί­βο­λα, ο κα­θρέ­φτης της πρώ­ην Γι­ου­γκοσ­λα­βί­ας απο­τέ­λε­σε ίσως το πιο κα­θο­ρι­στι­κό στοι­χείο για την ανα­κύ­κλω­ση αρ­νη­τι­κών ιδε­ών σε δι­ε­θνή ΜΜΕ. Δεν ήταν όμως το μό­νο. Η συ­σχέ­τι­ση της ελ­λη­νι­κής οικο­νο­μι­κής κρί­σης με τα Βαλ­κά­νια ήταν ακό­μα ένας κα­θρέ­φτης. Αντί­θε­τα με προ­σεγ­γί­σεις που μυ­θο­ποι­ούν την έν­νοια των Βαλ­κα­νί­ων (γε­ω­γρα­φία, ιστο­ρία, πο­λι­τι­σμός), η με­λέ­τη αυτή απο­τυ­πώ­νει τη δυ­σκο­λία της δι­α­μόρ­φω­σης συ­νο­λι­κών αφη­γη­μά­των που να πε­ρι­λαμ­βά­νουν όλους τους με­τα­σχη­μα­τι­σμούς από το τέ­λος του Ψυ­χρού Πο­λέ­μου μέ­χρι σή­με­ρα.

Παναγιώτης Πασχαλίδης (Συγγραφέας)

Ο Πα­να­γι­ώ­της Πα­σχα­λί­δης (1979) είναι δι­δά­κτωρ Επι­κοι­νω­νί­ας και ΜΜΕ του Πα­νε­πι­στη­μίου της Σορ­βόν­νης (Paris III- Sorbonne Nouvelle). Aπό το 2015 μέ­χρι σή­με­ρα, είναι ερευ­νη­τής στο ΕΛΙ­Α­ΜΕΠ (Αθή­να) και, από το 2018 μέ­χρι σή­με­ρα, ερευ­νη­τής στη Μο­νά­δα Ερευ­νών Κοι­νής Γνώ­μης και Αγο­ράς (Πα­νε­πι­στή­μιο Μα­κε­δο­νί­ας, Θεσ­σα­λο­νί­κη). Δι­δά­σκει από το 2020 στο Τμή­μα Επι­κοι­νω­νί­ας και Ψη­φι­α­κών Μέ­σων του Πα­νε­πι­στη­μίου Δυ­τι­κής Μα­κε­δο­νί­ας. Έχει, επί­σης, δι­δά­ξει στο τμή­μα Δη­μο­σι­ο­γρα­φί­ας και Μέ­σων Μα­ζι­κής Επι­κοι­νω­νί­ας του Αρι­στο­τε­λείου Πα­νε­πι­στη­μίου Θεσ­σα­λο­νί­κης κα­θώς και στο Τμή­μα Βαλ­κα­νι­κών Σπου­δών του Πα­νε­πι­στη­μίου Μα­κε­δο­νί­ας. Οι επι­στη­μο­νι­κές του δη­μο­σι­εύ­σεις αφο­ρούν ζη­τή­μα­τα όπως οι στά­σεις των ελ­λη­νι­κών ΜΜΕ και της κοι­νής γνώ­μης ως προς τη δι­ε­θνή πο­λι­τι­κή, τις σχέ­σεις της Ελ­λά­δας με τις γει­το­νι­κές χώ­ρες, το με­τα­να­στευ­τι­κό και την οικο­νο­μι­κή κρί­ση της δε­κα­ε­τί­ας του 2010. Άρ­θρα του δη­μο­σι­εύ­ο­νται συ­χνά στον ελ­λη­νι­κό τύ­πο.

(Πηγή: “Εκδόσεις Επίκεντρο”, 2023)