Η δύναμις και η δόξα

Η “Δύναμις και η δόξα” καθιέρωσε τον Γκράχαμ Γκρην, διεθνώς, ως συγγραφέα μεγάλου διαμετρήματος. “Θεωρείται κατά γενική ομολογία το αριστούργημά του, το βιβλίο του Γκρην που χαίρει της μεγαλύτερης εκτίμησης τόσο από το κοινό όσο και από τους κριτικούς”, γράφει ο Τζον Άπνταϊκ. Με το επιχείρημα ότι ο Καθολικός κλήρος είναι διεφθαρμένος και οπισθοδρομικός, η επαναστατική κυβέρνηση του Μεξικού, το 1924, εξαπολύει ευρείας κλίμακας διώξεις εναντίον της καθολικής εκκλησίας που έχουν ως επακόλουθο τον πόλεμο των Cristeros. Σε ορισμένες πολιτείες οι διωγμοί είναι ιδιαίτερα σκληροί και οι ιερείς καλούνται να αποσχηματισθούν, υπό την απειλή της θανατικής ποινής. Η δράση του μυθιστορήματος τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του 1930. “Το κοινωνικό τοπίο είναι ένα τοπίο βίας και εγκατάλειψης. Κυρίως εγκατάλειψης, υλικής και ψυχικής. Έρημη χώρα: άδειες, παρατημένες καλύβες, εγκαταλελειμμένα σπίτια, γκρεμισμένες εκκλησίες, κουρασμένοι και παραιτημένοι άνθρωποι. Αρρώστια και θάνατος παντού. Ο Θεός φαίνεται να έχει εγκαταλείψει τα πλάσματά του. […] Σε όλη αυτή την αχανή περιοχή, τούτη την περίοδο του άγριου διωγμού, έχει απομείνει ένας μόνο ιερέας της καθολικής εκκλησίας. Διατρέχει την περιοχή κυνηγημένος από την αστυνομία, προσπαθώντας διαρκώς να κρυφτεί, να διαφύγει και να δραπετεύσει”, γράφει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης. Ο ήρωας συγκεντρώνει όλα τα μειονεκτήματα: αλκοολικός, πατέρας εξώγαμου παιδιού που το έχει εγκαταλείψει, δειλός, με πίστη κλονισμένη, χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση. Και όμως, ο παπάς αυτός αρνείται να υποταγεί, μετακινείται από χωριό σε χωριό, προσπαθώντας να ξεφύγει από την καταδίωξη, φροντίζει ασθενείς, τελεί λειτουργίες, βαφτίζει παιδιά και οδηγείται στο μαρτύριο, κινούμενος από ένα ιδιότυπο αίσθημα αξιοπρέπειας. Ο Γκρην αντιπαραθέτει στον ήρωά του έναν άλλο, πολύ ισχυρό χαρακτήρα: τον επικεφαλής των διωκτικών δυνάμεων, αδιάφθορο, «ασκητή και μυστικό της επανάστασης, που αγωνίζεται για τη συνολική καταστροφή του παλιού κόσμου της αδικίας”. Αυτός ο ιδεαλιστής με το περίστροφο «θέλει να λυτρώσει τα παιδιά από τη δυστυχία, τη φτώχια, τις προκαταλήψεις, είναι “διατεθειμένος να πραγματοποιήσει ολόκληρη σφαγή για χάρη τους”” (Στ.Ζ.) και, μολονότι επικαλείται τις αρχές της αδελφοσύνης και του ορθού λόγου, βάφει τα χέρια του με αίμα. Ο ίδιος ο Γκρην έγραψε για το “Η δύναμις και η δόξα”: “Αυτό το βιβλίο μού έδωσε τη μεγαλύτερη ικανοποίηση από όλα όσα έχω γράψει”.