Παρατηρώντας κανείς μακροϊστορικά τη σύγχρονη πολιτική ιστορία του νεοελληνικού κράτους διαπιστώνει έλλειψη μακροπρόθεσμων ρυθμιστικών κανόνων που αφορούν τη λειτουργία του κράτους. Αν εξαιρέσουμε τις περιόδους (1882, 1909, 1952, 1996) στις οποίες υλοποιήθηκαν μεταρρυθμιστικές πολιτικές, ο πολιτικός λόγος που χρησιμοποιήθηκε από τα ελληνικά πολιτικά κόμματα και έγινε συχνά αποδεκτός από την ελληνική κοινωνία χαρακτηρίστηκε από μία διττή προσπάθεια που έθετε ως στόχο αφενός να τονώσει την κοινωνική συνοχή ικανοποιώντας πάντοτε το εθνικό συναίσθημα αφετέρου να μην θέσει σε αμφισβήτηση τις παραδοσιακές αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας για την πολιτική, την ιστορία, τη θρησκεία και την παράδοση. Αυτός ο διττός πολιτικός λόγος που συντήρησε επί δεκαετίες πολιτικές παθογένειες (πελατειακό σύστημα, ατελής κοινοβουλευτική δημοκρατία κ.λπ.) μετά τον Εμφύλιο απέκοψε από τον όρο «έθνος» ένα μεγάλο κομμάτι πολιτών που, είτε στο πλαίσιο της οικογενειακής παράδοσης (βενιζελισμός, δημοκρατική, αντιβασιλική στάση) είτε της προσωπικής εμπειρίας (ΕΑΜ, πολιτικές διώξεις), θεωρήθηκε ότι έχει αριστερά πολιτικά φρονήματα. Η αντιπαράθεση γύρω από τα ζητήματα της εθνικοφροσύνης συνεχίστηκε από τη μεριά των αριστερών, οι οποίοι, όπως θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε στη συνέχεια, υπερασπίστηκαν από θέση εξουσίας τον εθνικό τους χαρακτήρα μετά το 1981 και την άνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής αντιπαράθεσης θα εξετάσουμε τον εκσυγχρονισμό της εθνικής «αφήγησης» από την Κεντροαριστερά τη δεκαετία του 1980 στην Ελλάδα. Στόχος της έρευνας είναι να μελετήσει με ποιο τρόπο νοηματοδοτήθηκε ο όρος «έθνος» διά μέσου του πολιτικού λόγου (discourse) από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Συνολικότερα να εξετάσει πώς μετακινείται το εθνικό συναίσθημα της ελληνικής κοινωνίας την περίοδο εκείνη και πώς αυτός ο λόγος εμποδίζει μέχρι σήμερα την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας και την ανάγκη για μεταρρύθμιση του κράτους. Βασική θέση της μελέτης είναι ότι ο παπανδρεϊκός λόγος της δεκαετίας του 1980 έδωσε μία νέου τύπου νοηματοδότηση στην έννοια «έθνος», που μετά την αποχώρηση του Ανδρέα Παπανδρέου από την πολιτική σκηνή επέστρεψε στους παραδοσιακούς εκφραστές του εθνοκεντρικού λόγου (συντηρητική λαϊκή Δεξιά, Εκκλησία, ανεξάρτητη «εθνικοπατριωτική Αριστερά» κ.λπ.).
Γιώργος Φραντζής (Συγγραφέας)
Ο Γιώργος Φραντζής γεννήθηκε το 1980 στην Αθήνα όπου σπούδασε Επικοινωνία, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Διοίκηση Επιχειρήσεων. Είναι διδάκτορας του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εργασθεί ως υπεύθυνος εμπορικής επικοινωνίας, υπεύθυνος Τύπου και δημοσιογράφος, ενώ στο πλαίσιο των καθηκόντων του ως υποψήφιος διδάκτορας εργάσθηκε στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του ΕΚΠΑ. Το βιβλίο “Η εθνική ιδέα στην Ελλάδα την δεκαετία του ’80 και η επανάκαμψη της ‘εθνικοφροσύνης’” είναι η διδακτορική του διατριβή, η οποία αποτελεί μία πρωτότυπη και επίκαιρη ανάλυση της εθνικής ταυτότητας στην Ελλάδα. Πρόκειται για μία ενδελεχή μελέτη που περιγράφει τη γενεαλογία του ελληνικού εθνικισμού και ειδικότερα τη νοηματοδότηση του όρου «έθνος» στην Ελλάδα μέσα στο μεταπολιτευτικό τοπίο της δεκαετίας του 1980 αλλά και κατά τις επόμενες δεκαετίες στις οποίες γίνεται μία προσπάθεια εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο που θέτει η παγκοσμιοποίηση και η διαχείρισή της μεταξύ δύο κυρίαρχων πόλων εξουσίας, του «εκσυχγρονιστικού» και του «εθνικολαϊκιστικού». Η ανάλυση στο παρόν βιβλίο εκπονήθηκε βάσει ενός σύνθετου θεωρητικού και ιστορικού πλαισίου, καθώς εξετάζει διεξοδικά τους όρους γέννησης του ελληνικού κράτους από τον 19ο αιώνα έως τη νοηματοδότηση του όρου «έθνος» κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης –διά μέσου του κυρίαρχου ανδρεοπαπανδρεϊκού λόγου– και τον εθνοκεντρικό λόγο που παράγεται μέχρι την είσοδο της Χρυσής Αυγής στην εθνική αντιπροσωπεία. (Πηγή: “Εκδόσεις Παπαζήση”, 2023)
