Η Ελλάδα και οι γείτονές της – Εθνική ταυτότητα και ετερότητα

Η συμβολή του βιβλίου αυτού για την ελληνική εθνική ταυτότητα και ετερότητα συνίσταται στα εξής σημεία: Επιχειρεί μια ολοκληρωμένη παρουσίαση του ελληνικού εθνικού αφηγήματος, τόσο του Κοραή όσο και του Παπαρρηγόπουλου και του Ζαμπέλιου, με αναφορά και στους σύγχρονους εθνικούς ιστορικούς· εστιάζει την προσοχή σε ένα ζήτημα το οποίο δεν έχει παρουσιαστεί εκτενώς στα ελληνικά, το ντιμπέιτ μεταξύ ξένων και Ελλήνων ιστορικών για το κατά πόσον το Βυζάντιο ήταν ή όχι ελληνικό και αν μπορεί να θεωρηθεί τμήμα της ελληνικής κληρονομιάς· επιχειρεί μια αποδόμηση του αφηγήματος του Παπαρρηγόπουλου, χωρίς ωστόσο να το απορρίπτει τελείως, αναδεικνύοντας ότι ως αφήγημα εθνικής ιστορίας έχει πολλά θετικά στοιχεία σε σύγκριση με άλλα εθνικά αφηγήματα/εθνικές ιστορίες στην Ευρώπη· παρουσιάζει ένα άλλο ενδιαφέρον ντιμπέιτ μεταξύ βυζαντινολόγων, αυτή τη φορά και μεταξύ Ελλήνων ιστορικών, για την κάθοδο των Σλάβων κατά τον Μεσαίωνα στην τότε γεωγραφική Ελλάδα· καταγράφει τα αρνητικά στοιχεία της ελληνικής αυτό-ταυτότητας που, σε αντίθεση με την ελληνική εθνική ιστορία, είναι πιο προβληματικά λόγω άκρατου εθνοκεντρισμού και προγονοπληξίας· καλύπτει την ελληνική ετερότητα σε σχέση με τρία γειτονικά έθνη, τους Αλβανούς, τους (Σλάβο-)Μακεδόνες και τους Τούρκους, με τα οποία η σχέση υπήρξε ιστορικά ταραγμένη μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο· αναλύει και ερμηνεύει τα αίτια της αρνητικής ελληνικής στάσης έναντι των τριών αυτών γειτόνων· και καταλήγει με τα ελληνικά «εθνικά θέματα» που αποτελούν κατεξοχήν αποκύημα της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, του ελληνικού αφηγήματος και το πώς βλέπουν οι Έλληνες την ετερότητα και τον κόσμο.

Αλέξης Ηρακλείδης (Συγγραφέας)

Ο Αλέξης Ηρακλείδης είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και είχε διδάξει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο από το 1993 έως το 2019. Επίσης είχε χρηματίσει εμπειρογνώμων του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών για τις μειονότητες και τα ανθρωπιστικά ζητήματα στους διεθνείς οργανισμούς (1983-1997).

Κυριότερα βιβλία του:
The Self-Determination of Minorities in International Politics (Frank Cass, 1991).
Security and Co-operation in Europe: The Human Dimension, 1972-1992 (Frank Cass, 1993).
Helsinki-II and its Aftermath: The Making of the CSCE into an International Organization (Pinter, 1993).
Η Ελλάδα και ο «εξ ανατολών κίνδυνος»: Αδιέξοδα και διέξοδοι (Πόλις, 2001). Έκδοση και στα τουρκικά (Iletişim, 2002).
To Κυπριακό πρόβλημα, 1947-2004: Από την ένωση στη διχοτόμηση; (Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, 2006).
Άσπονδοι γείτονες. Ελλάδα-Τουρκία: H διένεξη του Αιγαίου (Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, 2007).
The Greek-Turkish Conflict in the Aegean: Imagined Enemies (Palgrave Macmillan, 2010).
με την Άντα Διάλλα, Humanitarian Intervention in the Long Nineteenth Century: Setting the Precedent (Manchester: Manchester University Press, 2015). Έκδοση και στα ελληνικά με τίτλο Η ανθρωπιστική επέμβαση κατά τον δέκατο ένατο αιώνα: από την Ναυμαχία στο Ναβαρίνο στην αμερικανική επέμβαση στην Κούβα (Επίκεντρο, 2020).
Εθνικά θέματα και εθνοκεντρισμός: Mία κριτική στην ελληνική εξωτερική πολιτική (Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, 2019).
Το Μακεδονικό Ζήτημα, 1878-2018: Από τις εθνικές διεκδικήσεις στις συγκρουσιακές εθνικές ταυτότητες (Θεμέλιο, 2018).
Διεθνείς Σχέσεις: Θεωρητικές προσεγγίσεις στα σύγχρονα διεθνή προβλήματα (Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, 2019).
The Macedonian Question and the Macedonians: A History (Routledge, 2021).
Οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα και οι εχθροί τους (δέκατος όγδοος-εικοστός αιώνας) (Επίκεντρο, 2022).
Πολυκύμαντες σχέσεις: Έλληνες-Αλβανοί, 1821-2021 (Παπαζήσης, 2022).
με τον Ylli Kromidha, Greek-Albanian Entanglements since the Nineteenth Century: A History (Routledge, 2024).

(Πηγή: “Εκδόσεις Ι. Σιδέρης”, 2024)