Η Ελλάδα του Όθωνα

Ο γάλλος περιηγητής Εντμόντ Αμπού εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1851 και κατά τη διάρκεια της τετραετούς παραμονής του περιόδευσε σε όλη τη χώρα. Επιστρέφοντας στο Παρίσι, δημοσίευσε το βιβλίο του Grece Contemporaine στο οποίο σχολιάζει, με αρκετά επικριτικό πνεύμα, την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της Ελλάδας εκείνη την περίοδο. Πρόκειται για την κριτική ματιά ενός φιλέλληνα που δεν μπορεί παρά να εντοπίσει τα αντιφατικά στοιχεία της ελληνικής ταυτότητας, χωρίς να παραγνωρίζει τα επιτεύγματα αλλά και χωρίς να αγνοεί τα ελαττώματα. Ένα από τα πιο εμβληματικά έργα για την Ελλάδα του 19ου αιώνα, μία διεισδυτική παρουσίαση των δεινών που ταλανίζουν τη χώρα στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων, μέσα από τη ματιά ενός ξένου σχολιαστή. Ποια είναι η Ελλάδα του Αμπού; Κατ’ αρχάς ανήκει σ’ αυτή τη γενιά των μορφωμένων Γάλλων που έβλεπαν την Ελλάδα σαν όνειρο. Απογοητεύεται από την πραγματικότητα όταν ξυπνάει από το όνειρό του; Η καθαρότητα της ματιάς του, η διαύγεια δεν προδίδει απογοήτευση… Ο Αμπού μάς έχει κληροδοτήσει μια από τις πιο καθαρές και διαυγείς περιγραφές της χώρας μας, και του λαού μας, στα πρώτα βήματα της σύγχρονης Ιστορίας της. Και παρατηρήσεις λεπτές που μπορεί να του κόστισαν σε δημοφιλία στα μέρη μας, αποτελούν όμως ένα πρώτης τάξεως υλικό για τη δική μας αυτογνωσία. (από τον πρόλογο του Τάκη Θεοδωρόπουλου) Το εμβληματικό έργο του Εντμόντ Αμπού για την Ελλάδα του 19ου αιώνα κυκλοφόρησε το 1855 και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Η κοινωνία, η οικονομία, η θρησκεία, η διοίκηση, η πολιτική, τίποτε δεν μένει στο απυρόβλητο από την οξυδερκή ματιά και την καυστική πένα του γάλλου περιηγητή. Για αρκετά χρόνια το έργο του Αμπού θεωρούνταν έως και συκοφαντικό. Πλέον όμως η κριτική αναγνωρίζει το πνεύμα του συγγραφέα: Πρόκειται για τη ματιά ενός φιλέλληνα που δεν μπορεί παρά να εντοπίσει τα αντιφατικά στοιχεία της ελληνικής ταυτότητας, χωρίς να παραγνωρίζει τα επιτεύγματα αλλά και χωρίς να αγνοεί τα ελαττώματα. Ένα μοναδικό ιστορικό ανάγνωσμα που καταφέρνει να παραμένει επίκαιρο, χάρη στις αναπόφευκτες συγκρίσεις με τη σημερινή εποχή. Κάθε νόμισμα έχει και την άλλη του όψη, είναι πράγματι σπάνιο μία αρετή να μην είναι και διαστροφή μαζί. Στους Έλληνες η αγάπη για την ελευθερία ισοδυναμεί και με περιφρόνηση για τους νόμους και για κάθε νόμιμη αρχή· η αγάπη για την ισότητα εκδηλώνεται συχνά σαν άγρια ζήλια απέναντι σε όλους εκείνους που ξεχωρίζουν· ο κοντόφθαλμος πατριωτισμός γίνεται εγωισμός και το εμπορικό πνεύμα αγγίζει την απατεωνιά.