Η ερωτική λογοτεχνία

Η υιοθέτηση των λέξεων “ερωτικός”, “ερωτισμός”, με τη σημασία που εννοούμε σήμερα, τοποθετείται μάλλον στα τέλη του 19ου αιώνα, από το 1881 και μετά, την εποχή που η απελευθέρωση των εκφραστικών μέσων, ο πλούτος και η διάδοσή τους μας οδήγησαν στην ανάγκη ταξινόμησης της λογοτεχνικής παραγωγής. Το “ερωτικός” καταχωρίστηκε τότε ανάμεσα στα συνώνυμα “χυδαίος”, “ακόλαστος”, “άσεμνος”, “απρεπής”, “πορνογραφικός”, κλπ. Θα πρέπει να προστεθεί ο χαρακτηρισμός “υβριστής των χρηστών ηθών”, που δεν είναι σημερινός, αλλά χρονολογείται από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, εποχή κατά την οποία η κοινωνία, στέρεα δομημένη, αρχίζει να εναντιώνεται σε οτιδήποτε απειλεί τα θεμέλιά της. Αυτός ο προσδιορισμός, που παραμερίστηκε ελαφρώς κατά τον Μεσαίωνα, θα αναβιώσει με ένταση όταν η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση αλλά και η “καθολική Αναγέννηση”, τον 17ο αιώνα, θα επικεντρωθούν στη σημασία των ηθών και μάλιστα των χρηστών. Επομένως, παρότι η διατύπωση “ερωτική λογοτεχνία” είναι σύγχρονη, το ζήτημα είναι πολύ παλαιότερο, αν και η ακριβής χρονολόγηση παρουσιάζει δυσκολίες. Αυτό ακριβώς θα διαπιστώσουμε επιχειρώντας να διατρέξουμε την ιστορία της. Ο περίφημος Γάλλος εκδότης, μελετητής και ανθολόγος Ζαν-Ζακ Πωβέρ μας προκαλεί να περιπλανηθούμε στους κήπους της ερωτικής λογοτεχνίας και τις απαρχές της στα κείμενα της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου, στον αρχαιολογικό και ρωμαϊκό έρωτα, στην ύστερη αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα, στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Ινδία και τις αραβικές χώρες, στον ερωτισμό της εποχής της ανάπτυξης της τυπογραφίας στον 18ο αιώνα και την ιδιαιτερότητα της γαλλικής ελευθεριότητας (libertinage), στην περίπτωση Σαντ, στον ερωτισμό του 19ου και του 20ού αιώνα, στη σεξουαλική επανάσταση αλλά και στην εξέλιξη της λογοκρισίας ανά τους αιώνες, φτάνοντας μέχρι την ερωτογραφία των ημερών μας. Μια συνοπτική διαδρομή από τον εκδότη που πρώτος εξέδωσε στη Γαλλία με τη σφραγίδα του επίσημα τα έργα του Μαρκήσιου ντε Σαντ το 1947, που επί 150 χρόνια ήταν απαγορευμένα και κυκλοφορούσαν παράνομα. Ο Πωβέρ είναι εμβληματική φιγούρα της έκδοσης ερωτογραφικών κειμένων πάνω από μισό αιώνα.