Η ζωγραφική στο έργο του Προυστ

Το “Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο” του Μαρσέλ Προυστ είναι ένα από τα πιο βαθιά εικαστικά έργα της Δυτικής λογοτεχνίας, ένα μυθιστόρημα στο οποίο περιγράφονται λεπτομερώς οι άνθρωποι, τα ήθη και οι τέχνες τους. Η γραφή του Προυστ βρίθει από αναφορές σε ζωγράφους και έργα ζωγραφικής: το μυθιστορηματικό πρόσωπο του Ελστίρ είναι βασισμένο στους ζωγράφους James Whistler, Paul Helleu και Alexander Harrison η όψη του νεαρού Μπλοκ παρομοιάζεται με την προσωπογραφία του Μωάμεθ Β΄ δια χειρός Τζεντίλε Μπελλίνι η Οντέτ ντε Κρεσύ σαγηνεύει τον Σουάν επειδή μοιάζει με μια μορφή σε νωπογραφία του Μποττιτσέλλι. Ακόμα και η δευτερεύουσα φιγούρα της κυρίας Μπλατέν γίνεται στόχος μιας προυστικής σκανταλιάς, όταν περιγράφεται σαν να είναι “ολόιδια με το πορτραίτο του Σαβοναρόλα από τον Φρα Μπαρτολομμέο”. Ο οδηγός αυτός του Eric Karpeles, πλούσια εικονογραφημένος και περιεκτικός, προσφέρει στον αναγνώστη μια οπτική πανδαισία, καθώς αποτυπώνει τη στενή σχέση ανάμεσα στη ζωγραφική και στη λογοτεχνία στο αριστούργημα του Προυστ. Ο Karpeles έχει ταυτοποιήσει και εντοπίσει όλους τους πίνακες στους οποίους ο Προυστ κάνει συγκεκριμένες αναφορές. Όταν αναφέρεται απλώς το όνομα ενός ζωγράφου για να καταδειχθεί μια ορισμένη διάθεση ή εμφάνιση, ο Karpeles έχει επιλέξει ένα χαρακτηριστικό έργο για να εικονογραφήσει την εντύπωση που ο Προυστ προσπαθεί να μεταδώσει. Οι άγγελοι του Μποττιτσέλλι, οι εταίρες του Μανέ, οι πολεμιστές του Μαντένια και οι άγιοι του Καρπάτσιο στέκουν ανάμεσα στα Νούφαρα του Μονέ και τις γκραβούρες των Απόψεων της Ρώμης του Πιρανέζι, ενώ η διαυγής εισαγωγή και τα αναλυτικά σχόλια του Karpeles καταδεικνύουν τη σημασία που έχουν όλα αυτά για τον Προυστ. Οι εκτεταμένες σημειώσεις και το περιεκτικό ευρετήριο όλων των ζωγράφων και των έργων που αναφέρονται στο μυθιστόρημα παρέχουν μια ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών στον αναγνώστη που ταξιδεύει στο “Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο” για πρώτη ή για πέμπτη φορά. Με περισσότερα από διακόσια έργα ζωγραφικής, σχέδια και χαρακτικά -σε εξαιρετικής ποιότητας αναπαραγωγές- και συνοδευτικά αποσπάσματα από τη μετάφραση του “Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο”, το βιβλίο αυτό είναι μία απαραίτητη προσθήκη στις βιβλιοθήκες των απανταχού φίλων του Προυστ, αλλά κι ένα πανέμορφο βιβλίο από μόνο του.