Η ηθική φιλοσοφία του René Descartes – Ο θεμελιώδης ρόλος της γενναιοφροσύνης

Τα Πάθη της Ψυχής (1649) είναι το τελευταίο έργο του σπουδαίου φιλοσόφου René Descartes (1596-1650), στο οποίο ο γάλλος στοχαστής, επιχειρεί να θεμελιώσει την ηθική του με επιστημονικό τρόπο. Μια πρώτη ρητή αναφορά σε ζητήματα ηθικής φύσεως γίνεται από τον Descartes στον Λόγο περί της Μεθόδου (1637) με τη διατύπωση των κανόνων της λεγόμενης προσωρινής ηθικής. Ωστόσο, στα Πάθη της Ψυχής, με θεμέλιο λίθο την αξιωματικά ελεύθερη βούληση και με σημαντικότερο πάθος τον θαυμασμό, ο Descartes θα διατυπώσει το κυρίως μέρος της ηθικής του φιλοσοφίας συγκροτώντας ένα σύστημα ρύθμισης των παθών, το οποίο θα βασίζεται στη δύναμη του ορθού Λόγου και στη βαθιά πίστη στις ανθρώπινες δυνατότητες. Για τον Descartes η κατάκτηση της ευδαιμονίας προϋποθέτει την άμβλυνση και, ει δυνατόν, την κατανίκηση των δυσάρεστων παθών μας. Η γενναιοφροσύνη, η σημαντικότερη έννοια της καρτεσιανής ηθικής και η πρωταρχική θεραπεία για τις ανωφελείς επιθυμίες, είναι πάθος και μετατρέπεται σε αρετή, όταν το πάθος αυτό γίνεται έξη.

Αλέξανδρος Αζαϊζές (Συγγραφέας)

Ο Αλέξανδρος Αζαϊζές είναι κάτοχος διπλώματος του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Φιλοσοφία» (ειδίκευση «Ιστορία της Φιλοσοφίας») του Τμήματος Φιλοσοφίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και υποψήφιος διδάκτωρ του ίδιου Τμήματος. Η διδακτορική του διατριβή με θέμα: Η φιλοσοφική πραγμάτευση του θυμικού στον νεότερο ευρωπαϊκό ορθολογισμό: Από τον René Descartes στον Baruch Spinoza εκπονείται υπό την επίβλεψη του καθηγητή Γιάννη Πρελορέντζου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη νεότερη φιλοσοφία, κυρίως σε ζητήματα ηθικής και στις θεωρίες περί παθών. Έχει συμμετάσχει με ανακοίνωση σε διεθνές συνέδριο, ενώ εργασίες του έχουν δημοσιευτεί σε εγχώρια και διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

(Πηγή: “Εκδόσεις Παπαζήση”, 2023)