Η κλεμμένη περγαμηνή

“Αυτός ο οποίος δεν είναι ικανός να σκοτώσει έναν άνθρωπο, δεν είναι επίσης ικανός να σκοτώσει ένα κοτόπουλο. Αντιθέτως, αυτός ο οποίος είναι ικανός να σκοτώσει ένα κοτόπουλο, είναι ικανός να σκοτώσει έναν άνθρωπο· το παν είναι να του δοθούν οι εξωτερικές συνθήκες που θα κάνουν ένα συγκεκριμένο άνθρωπο ή τους άλλους ανθρώπους να φαίνονται σαν κοτόπουλα στα μάτια του – δηλαδή οι εξωτερικές συνθήκες όπου συσκοτίζεται όχι το συναίσθημα της ύπαρξης (είναι συσκοτισμένο σ’ αυτόν που μπορεί να σκοτώσει), αλλά η έννοια της ταυτότητας μιας άλλης ανθρώπινης ζωής σαν τη δική του (αυτό είναι που είναι συσκοτισμένο σ’ αυτόν ο οποίος τελικά σκοτώνει)”. Αμπίλιο Κουαρέσμα Μία από τις ελάχιστες πνευματικές τέρψεις που απομένουν σε ό,τι πνευματικό απομένει ακόμα στην ανθρωπότητα είναι η ανάγνωση αστυνομικών μυθιστορημάτων. Ανάμεσα στο χρυσό και περιορισμένο αριθμό ευτυχισμένων ωρών που η ζωή μ’ αφήνει να περνάω, μετράω σαν τις καλύτερες απ’ όλες, εκείνες τις ώρες που η ανάγνωση του Κόναν Ντόυλ ή του Άρθουρ Μόρρισον νανουρίζει τη συνείδησή μου. Ένα από τα βιβλία αυτών των συγγραφέων, ένα τσιγάρο των 45 σεντάβος το πακέτο, η ιδέα ενός φλιτζανιού καφέ -τριάδα αδιαίρετη που κλίνει για μένα την ευτυχία σε όλες τις πτώσεις-, σ’ αυτό συνίσταται η ευτυχία μου. Μοιάζει λίγο για κάτι τόσο μεγάλο, είναι αλήθεια. Είναι γιατί ένα πλάσμα με πνευματικά και αισθητικά αισθήματα δεν μπορεί να επιθυμεί κάτι περισσότερο στο σημερινό ευρωπαϊκό περιβάλλον. Φερνάντο Πεσσόα

Fernando Pessoa (Συγγραφέας)

Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935. Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: “I Know not what tomorrow will bring”. Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα. Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του.
Ελάχιστα γεγονότα συνθέτουν τη βιογραφία του: θάνατος του πατέρα του, μετακίνηση μαζί με τη νέα του οικογένεια στο Ντέρμπαν της Αφρικής, αγγλική παιδεία, επιστροφή στη Λισαβόνα, βιοπορισμός ως αλληλογράφος σε εμπορικούς οίκους, ένας λευκός έρωτας, πολλή μοναξιά. Η πολυσχιδής ποιητική ζωή του βρίσκεται στους αντίποδες της βιογραφίας του. Ο Πεσσόα, ο οποίος υπογράφει το έργο του με το όνομα του αλλά και με τα 72 καταγεγραμμένα ετερώνυμά του, συνιστά μοναδικό παράδειγμα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κύριοι συντελεστές σε πρωτοτυπία αλλά και παραγωγικότητα οι εξής τέσσερις ετερώνυμοί του: ο δάσκαλος όλων Αλμπέρτο Καέιρο, ποιητής του “Φύλακα των κοπαδιών”, ο εκκεντρικός ναυπηγός μηχανικός Άλβαρο ντε Κάμπος, ποιητής της “Θαλασσινής ωδής” και του “Καταστήματος φιλικών”, ο επικούρειος, στωικός κλασικιστής συνθέτης ωδών Ρικάρντο Ρέις και, τέλος, ο Μπερνάρντο Σοάρες, συγγραφέας του “Βιβλίου της ανησυχίας”. Αριστοτεχνικός διευθυντής αυτής της ιδιόμορφης ορχήστρας ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής του “Μηνύματος”, ο διηγηματογράφος του “Αναρχικού τραπεζίτη”, ο ακάματος δοκιμιογράφος επί παντός του επιστητού, ο θεατρικός συγγραφέας ενός ανολοκλήρωτου “Φάουστ”, ο οποίος ορίζει την τέχνη του λέγοντας: “Προσποίηση είναι του ποιητή η τέχνη”.

 

 

Μαρία Παπαδήμα (Μεταφραστής)

Η Μαρία Παπαδήμα σπούδασε Γαλλική Φιλολογία, Συγκριτική Λογοτεχνία και Μετάφραση στην Αθήνα, το Παρίσι, τις Βρυξέλλες και τη Λισαβόνα. Εργάστηκε επί μια δεκαετία ως μεταφράστρια στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κύρια πεδία των επιστημονικών της ενασχολήσεων: η γαλλόφωνη λογοτεχνία, η λογοτεχνική μετάφραση και το έργο του Φερνάντο Πεσσόα. Έχει μεταφράσει έργα των Οκτάβιο Πας, Σάμουελ Μπέκετ, Κώστα Αξελού, Μπλαιζ Σαντράρ, Μπαλζάκ, Φιλίπ Νεμό, μεταξύ άλλων, για τις εκδόσεις “Εξάντας”, “Ύψιλον”, “Εστία” κ.ά. Έχει εκδώσει μια ανθολογία βελγικού γαλλόφωνου διηγήματος στις εκδόσεις “Περίπλους”. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις για τη μετάφραση και τη λογοτεχνία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ συνεργασίες της έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά “Ποίηση” και “Μετάφραση”. Το 2008 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης για το έργο “Το βιβλίο της ανησυχίας” του Φερνάντο Πεσσόα, εκδόσεις “Εξάντας”.