Η κομμουνιστική διεθνής στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Το βιβλίο των ρώσων ακαδημαϊκών Λέμπεντεβα και Ναρίνσκι, που κυκλοφορεί τώρα στα ελληνικά (έχει ήδη εκδοθεί και σε άλλες γλώσσες), καλύπτει ολόκληρη την εξαιρετικά σημαντική περίοδο, από τις παραμονές και μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αξιοποιεί το σύνολο, σχεδόν, των αρχειακών υλικών της Κομιντέρν, που για πρώτη φορά έγιναν προσβάσιμα στις αρχές της δεκαετίας του ’90, χωρίς σκόπιμες επιλεκτικότητες. Αποτελεί, επομένως, βιβλίο αναφοράς, σημαντικό βοήθημα για κάθε μελετητή εκείνης της περιόδου, συνεισφορά στην ελληνική ιστοριογραφία. Πολύ περισσότερο, που, από τις αρχές της δεκαετίας μας, έχει έντονα αναζωπυρωθεί η διαμάχη γύρω από το ρόλο και τη συμβολή, στον 20ό αιώνα, του κομμουνισμού. Και, ανεξάρτητα από την όποια καταδίκη, ριζική αντίθεση, διαφωνία, μερική ή συνολική, πολλών προς αυτόν, από όλους, σχεδόν, αναγνωρίζεται πως, έτσι ή αλλιώς, έβαλε τη σφραγίδα του στον αιώνα που πέρασε, ιδιαίτερα στη διάρκεια του πολέμου και τα κινήματα αντίστασης που τον συνόδευαν. Οι συγγραφείς, διατηρώντας τις όποιες απόψεις τους, φωτίζουν, εγκύρως τεκμηριωμένα, με ιστορική εντιμότητα, ψυχραιμία και νηφαλιότητα, τη δράση και τις ενέργειες του διεθνούς κομμουνιστικού κέντρου εκείνη την περίοδο. Το πρώτο μέρος του παρόντος αποτελεί εισαγωγή στον πρώτο και δεύτερο τόμο του δίτομου έργου τους, που έχει εκδοθεί στα ρωσικά (1995 και 1998). Στην ελληνική έκδοση, εκτός των άλλων σχολίων που προστέθηκαν σε ειδικές υποσημειώσεις, το κείμενο παρουσιάζεται με κάπως πληρέστρη μορφή. Σε αυτό έχουν παραμείνει και εκείνες οι παράγραφοι ή σειρές, που υπήρχαν στο κείμενο, που οι συγγραφείς παρέδωσαν στο ρωσικό εκδοτικό, αλλά, κατά την έκδοση του δίτομου έργου τους στα ρωσικά, αφαιρέθηκαν.

Natalia Lebedeva (Συγγραφέας)

 

Mikhail Narinskii (Συγγραφέας)

 

Θεόδωρος Ψαλιδόπουλος (Μεταφραστής)

 

Γρηγόρης Κ. Φαράκος (Επιμέλεια)

Ο Γρηγόρης Φαράκος (1923-2007) γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και τελείωσε Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, το 1946. Μεταπτυχιακές σπουδές το 1956, στη Σχολή Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών Μόσχας. Από σπουδαστής του ΕΜΠ, εντάσσεται στο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης. Μέλος του ΚΚΕ, στέλεχος της ΕΠΟΝ, συμμετέχει στις κινητοποιήσεις και τους αγώνες του λαού της Αθήνας. Ως καπετάνιος του φοιτητικού λόχου ΕΛΑΣ “Λόρδος Μπάιρον”, παίρνει μέρος στις συγκρούσεις και μάχες του Δεκεμβρίου 1944 στην Αθήνα και τραυματίζεται πολύ σοβαρά. Συνεχίζει την πολιτική του δράση στις γραμμές του ΚΚΕ και της ΕΠΟΝ, εξορίζεται στην Ικαρία. Μετά την απόδρασή του, εντάσσεται στο “Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας”, παίρνει μέρος σε μάχες του Εμφυλίου πολέμου, όπου, επίσης, τραυματίζεται πολύ σοβαρά. Ζει επί αρκετά χρόνια ως πολιτικός πρόσφυγας στις ανατολικές χώρες. Με την κήρυξη της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, εισέρχεται “παρανόμως” στην Ελλάδα, όπου αγωνίζεται κατά της Χούντας, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται (1968-1974). Αποφυλακίζεται με τη μεταπολίτευση. Επί 13 χρόνια (1974-1987) είναι Διευθυντής της καθημερινής πρωινής εφημερίδας “Ριζοσπάστης”. Αναδεικνύεται στέλεχος του ΚΚΕ και εκλέγεται Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του, το 1989. Από το 1987 επιδίδεται πιο συστηματικά σε προσπάθεια ανανέωσης των δομών της σκέψης του ΚΚΕ. Με την αποτυχία της ανανεωτικής κίνησης, διακόπτεται η συμμετοχή του στο κομμουνιστικό κίνημα, το 1991. Συνεχίζει την πολιτική του δράση ως στέλεχος της Αριστεράς. Επί 19 συνεχή χρόνια (1974-1993) εκλεγόταν πρώτος σε σταυρούς βουλευτής της Αριστεράς (του ΚΚΕ και, κατοπινά, του “Συνασπισμού”) στην Α΄ Περιφέρεια της Αθήνας για το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Το 1985 είχε εκλεγεί και Ευρωβουλευτής, αλλά παραιτήθηκε για να μείνει στην Ελληνική Βουλή. Από πολύ νωρίς (1943), ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, δημοσίευσε πολλά πολιτικά και επιστημονικά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια της ζωής του αφοσιώθηκε στην ιστορική έρευνα. Κυριότερα βιβλία του είναι: “Μαρτυρίες και στοχασμοί 1941-1991: 50 χρόνια πολιτικής δράσης”, 1993, “Άρης Βελουχιώτης: το χαμένο αρχείο: άγνωστα κείμενα”, 1997 και “Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία”, δίτομο, 2000, στα οποία ασχολείται με την ιστορική αποτύπωση μιας περιόδου την οποία έζησε στις πρώτες γραμμές, με ένα ασυνήθιστο ήθος, που χαρακτηρίζεται από τη διαρκή προσπάθεια διαχωρισμού της περιγραφής των γεγονότων από τις ερμηνείες τους. Πέθανε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2007.