Η νεοελληνική φιλοσοφία από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα

Θανάσης Παπαδόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Θανάσης Θ. Παπαδόπουλος (1921-1985) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διανοητές του 20ού αιώνα, συνδυάζοντας το πλούσιο ερευνητικό έργο του στην ιστορία της φιλοσοφίας με μια ζωή έντονης πολιτικής δραστηριότητας και μεγάλης αυταπάρνησης. Γεννήθηκε στη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης και μεγάλωσε σε συνθήκες φτώχειας και προσφυγιάς, με το δάσκαλο πατέρα του να του μεταλαμπαδεύει τη φλόγα της μάθησης. Παρά τα τεράστια εμπόδια της εποχής, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή της Θεσσαλονίκης, έχοντας έντονη πολιτική και πολιτιστική δράση, αποφοίτησε το 1945 και την ίδια χρονιά βρέθηκε για μεταπτυχιακό στο Παρίσι με τη γνωστή υποτροφία του Γαλλικού Ινστιτούτου που έδωσε φτερά σε πολλούς προοδευτικούς επιστήμονες. Σχεδόν αμέσως μετά το διδακτορικό του στη Σορβόννη, με θέμα “Ο Σοφιστής του Πλάτωνα”, αναχώρησε για τη Βουδαπέστη, προσπαθώντας από το δικό του μετερίζι να συντρέξει τους αριστερούς της Ελλάδας. Το 1953 εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι, όπου εντατικοποίησε τις έρευνες, το μεταφραστικό και συγγραφικό του έργο σε ελληνικά, γαλλικά και ρουμανικά. Συμμετείχε στην ελληνική έκδοση των έργων του Μαρξ και του Λένιν, έγινε συνεργάτης του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας της Ρουμανικής Ακαδημίας, ερεύνησε την ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, καθώς και το πλούσιο ρουμανικό αρχείο σχετικά με το Βυζάντιο και την τουρκοκρατία. Έτσι, εξέδωσε το βιβλίο “Η φιλοσοφία του Ηράκλειτου” (1966), την πρώτη έκδοση του “Δημόκριτου” (1969), μια μελέτη για άγνωστο έργο του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Ηλιού (1969), το ανέκδοτο έργο “Προοίμιον εις Λογικήν” του Θεόφιλου Κορυδαλέα (1970), μια άγνωστη μέχρι τότε πραγματεία του Ιγνατίου Χορτασμένου (1970) κ.ά. Το 1970 μετεγκαταστάθηκε στη Σουηδία, όπου ανέλαβε τη θέση ερευνητή και καθηγητή Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, ενώ παράλληλα στήριζε τις αντιδικτατορικές οργανώσεις του εξωτερικού. Το 1971 εξέδωσε την πρώτη μετάφραση στη δημοτική των “Θεοφράστου χαρακτήρων”. Εκείνη την περίοδο επιδόθηκε παράλληλα στο διαφωτισμό των Ελλήνων της ξενιτιάς με πλήθος διαλέξεων για θέματα γλώσσας, ιστορίας και φιλοσοφίας. Το 1978 εξέδωσε το βιβλίο “Ιδεολογία και φιλοσοφία της δημοκρατίας στην αρχαία Ελλάδα” και το 1983 το βιβλίο “Οι φιλοσοφικές και κοινωνικοπολιτικές αντιλήψεις του Βενιαμίν Λέσβιου”. Την τελευταία χρονιά της ζωής του κυκλοφόρησε “Η νεοελληνική φιλοσοφία από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα”.