Η ομολογία ενός δολοφόνου – μέσα σε μια νύχτα

“Το μυθιστόρημά σας είναι εξαίρετο, η ισορροπία είναι τέλεια αυτή τη φορά, και ο ρώσικος χαρακτήρας ενυπάρχει τόσο στα πρόσωπα όσο και στο ρυθμό. Θερμά συγχαρητήρια”. Ο Στέφαν Τσβάιχ, σ’ ένα γράμμα στον φίλο του Γιόζεφ Ροτ “Ποτέ δεν θα μπορούσα να παθιαστώ αρκετά με μια πολιτική ιδέα, ώστε να σκοτώσω άνθρωπο για πολιτικούς λόγους. Και δεν θεωρώ τους πολιτικούς εγκληματίες καλύτερους ανθρώπους από τους άλλους· αν συμφωνήσετε, βέβαια, ότι ένας εγκληματίας μπορεί να είναι καλός άνθρωπος, σ’ όποιαν κατηγορία κι αν ανήκει. Εγώ για παράδειγμα έχω σκοτώσει […] Μπορώ να σας πω με συντομία την ιστορία μου. Και θα δείτε ότι είναι μια πολύ απλή ιστορία”. Άρχισε. Η ιστορία του δεν ήταν σύντομη ούτε συνηθισμένη. Γι’ αυτό και αποφάσισα να τη γράψω…” Αυτό το μυθιστόρημα το έγραψε ο Γιόζεφ Ροτ τα χρόνια της εξορίας του, που από το 1933 τον απέκοψε από το αναγνωστικό του κοινό. Ο Ροτ το τελείωσε το 1936 στο Ξενοδοχείο Έντεν στο Άμστερνταμ, όπου και διάβασε για πρώτη φορά μπροστά σε ακροατήριο σελίδες της ιστορίας του αλλοτινού πράκτορα της τσαρικής αστυνομίας. Μια ολόκληρη νύχτα ως το πρωί ακούν οι θαμώνες του ρώσικου καπηλειού Ταρί-Μπαρί στο Παρίσι την εκ βαθέων εξομολόγηση και την ιστορία της ζωής του Σεμιόν Γκολούμπτσικ, που δηλώνει δολοφόνος. Η μοίρα του Γκολούμπτσικ -η δουλειά του στη μυστική αστυνομία του τσάρου, την Οχράνα, ο υποτιθέμενος διπλός φόνος του ετεροθαλούς αδερφού του και της νεαρής Λουτεσιά, οι συνωμοσίες του και οι προδοσίες του- όλα ξεκινούν από την προβληματική καταγωγή του. Από ειρωνεία της τύχης η υπηρεσία του τον στέλνει ως κατάσκοπο στο Παρίσι με το όνομα του πρίγκιπα Κραπότκιν, που είναι ο πραγματικός πατέρας του. Αυτό το συναρπαστικό, σκοτεινό και ειρωνικό μυθιστόρημα είναι μια παραβολή για τη δύναμη του Κακού, για τη λογική της ύβρης και της προδοσίας. “Νοσταλγώ το Παρίσι, δεν έχω απαρνηθεί ποτέ αυτή την πόλη, είμαι ένας Γάλλος από την Ανατολική Ευρώπη, ένας ουμανιστής, ένας ορθολογιστής με θρησκευτικό πνεύμα, ένας καθολικός με εβραϊκό μυαλό, ένας γνήσιος επαναστάτης”. Επιστολή του Γιόζεφ Ροτ στον Bruno Reifenberg, 1η Οκτωβρίου 1926